Այ, թե երբ են օգտվում համատիրությունները Բնակարանների սեփականաշնորհումից հետո «ԺԷԿ» գաղափարն արժեզրկվեց վերջնականապես. եթե տան տերն այլեւս պետությունը չէր, այլ անհատ քաղաքացին, ապա վերջինս էլ պիտի մտածեր իր սեփականության մասին։ Բնակարաններից բացի, սակայն, կան նաեւ ընդհանուր տարածքներ՝ միջանցքներ, նկուղներ, տանիքներ, վերելակի, ջեռուցման եւ այլ պրոբլեմներ, որոնց լուծումը, բնականաբար, պիտի լիներ ընդհանուր։ Ըստ էության, հենց սա էր համատիրության գաղափարը։ Սակայն ինչպես է այն իրագործվում մեզանում։ Նույն ԺԷԿ-երի սեփականաշնորհման եղանակով, սկսած ստեղծման պահից մինչեւ «բուն գործունեությունը», բնակիչ-սեփականատերը շատ աղոտ պատկերացում ունի թե իր իրավունքների, թե համատիրությունների պարտականությունների մասին։ Միտումնավոր բաց եմ թողնում բնակիչների պարտականությունների եւ համատիրությունների իրավունքների հատվածը, որտեղ գործում է դաժան եւ միանշանակ հստակեցում։ Այն է՝ քաղաքացին միայն պարտավոր է, իսկ իշխանավորը (տվյալ դեպքում՝ համատիրությունը) միայն իրավասու… Օրինակներ՝ ինչքան ուզեք. 1. Եթե քաղաքացին նոր բնակիչ է (այսինքն՝ մասնակից չէ պատմական այն պահին, երբ ստեղծվել է տվյալ շենքի համատիրությունը), ապա նա մեխանիկորեն համարվում է նրա անդամը՝ համապատասխան պարտավորություններով։ Իհարկե, դա առաջին հերթին ամսական վարձավճարն է, որն օրենքով սահմանվել է 6-20 դրամ 1 քմ բնակելի տարածքի համար։ Ո՞վ եւ ո՞ր կետն է այդ սանդղակից ընտրում այս կամ այն շենքի համար՝ հայտնի չէ։ Բայց հայտնի է, որ հիմնականում համատիրությունները գերադասում են բարձր կետերը. սկսած 17 դրամից։ Սա այն դեպքում, երբ յուրաքանչյուր մարդ իր սեփական միջոցներով է կարգավորում իր տան հարցերը (նաեւ խողովակային…)։ 2. Համատիրությունները գանգատվում են, որ քաղաքացիները փող չեն մուծում։ Միեւնույն ժամանակ համատիրությունները պահում են բազմաքանակ աշխատողներ։ Դժվար է պատկերացնել, որ նրանք աշխատում են «էնտուզիազմով»՝ անվճար, որովհետեւ ինչ-որ բնակիչներ, այնուամենայնիվ, վճարում են եւ վաճառում են իրենց տները։ Այ, թե երբ են օգտվում համատիրությունները՝ մի քանի տարվա «պարտքը» ստանալով տեղեկանքների տրամադրման ժամանակ։ Կարծես թե ամեն մի բնակարանի վաճառման ժամանակ պիտի նորոգվի գոնե մեկ հարկի միջանցքը, գոնե մեկ շենքի վերելակը, բայց եթե վաճառվող բնակարանների քանակի մասին դատենք միայն այս տեսանկյունից, ապա կարելի է պնդել, որ Երեւանում ոչ մի բնակարան էլ չի վաճառվել առնվազն 10 տարի։ 3. Ըստ օրենքի՝ համատիրությունները պարտավոր են որոշակի հատվածում ընդհանուր ժողովին ներկայացնել իրենց ֆինանսական հաշվետությունը։ Որքան փող են հավաքել, ինչ ծախսեր են կատարել։ Իմ շրջապատում չգտա գոնե մեկ սեփականատիրոջ, որը լսել էր, թե իրենց շենքի համատիրությունը այդպիսի հաշվետվություն է տվել։ 4. Նոր միտում է նկատվում այսօր։ Համատիրությունները պայքարում են այս կամ կոնկրետ ծառայությունից (աղբահանում, ջեռուցում…) խլել գումար հավաքելու ֆունկցիան։ Ոմանց դա հաջողվել է։ Օրինակ, համատիրության աշխատակիցն է այսուհետ բնակիչներից հավաքում աղբահանման գումարը։ Միաժամանակ «դեմ տալով», այսպես կոչված, «բնակարանի վարձի» գումարը… Հոգեբանորեն ճիշտ ստրատեգիա է, չէ՞ որ վատ թե լավ, սակայն, այնուամենայնիվ, աղբը հանվում է եւ բնակիչը մտածում է, թե դա համատիրության հունարն է։ Եվ մեխանիկորեն ընդունում է այսպես կոչված իր «բնակարանի վարձը»։ Եթե նույնիսկ չի վճարում, ապա գոնե եւ գիշերները տանջվում է՝ աճող պարտքի համար, որովհետեւ գիտե, բնակարանի վաճառքի ժամանակ, ուզի թե չուզի, կպոկեն այդ գումարը… Մի խոսքով, համա՜ թե տիրություն… ՎԱԳԱ ԱՄԻՐԽԱՆՅԱՆ «Հակաստվեր» ՀԿ նախագահ