ԻՐԱՏԵՍՈՒԹՅՈՒՆ ԵՎ ԱՆԴԻՆ

Իսկապես տարօրինակ է աշխարհը. մարդ իկ իրար հետ կռվում, վիճում են, վարկաբեկում իրար, այնինչ, իրական պատերազմը նյութի, իրերի համար է: Եվ տպավորություն կա, որ անիմաստ է օրենքներից խոսել այն մարդկանց ներկայությամբ, որոնց գրպանները լցված են դոլարով, իսկ թիկնապահների գոտիներում դաշույն կա պահված… Սրճարանում նստած՝ նայելով արդեն երկրորդ սուրճի բաժակին՝ մտածում էի ես, գուցե վերհիշում էի, չգիտեմ: Չգիտեմ նաեւ, թե ինչու հիշեցի օլիգարխիա /oligarkhia/ բառի ծագումը, որը հունարենում նշանակում է փոքր խմբի իշխանություն, իսկ ժամանակակից Ամերիկայում նշանակում է մարդկանց փոքր խումբ, որը մեծ ազդեցություն ունի կառավարության վրա: Իսկ իմ դիմաց նստած Համլետ ընկերս մտահոգ տագնապով շարունակում էր իր խոսքը. Ի՞նչ ենք անում մենք, երկատում ենք ազգը, կիսում ենք, որ նորեն կիսենք, դարձյալ կիսենք, կարծես ձգտում ենք հասնել անվերջ փոքրին, այնինչ, պետք է հակառակն անել, պետք է հավաքվել ու ամբողջանալ:

Չի բացառվում, որ ես լավատես երազող եմ, բայց Համլետ իմ ընկերը ինձ համառորեն մղում էր, ուղղորդում՝ տեսնելու մեր իրական կյանքը, եւ համառորեն պնդում էր, որ չարիքի փոքրագույնը չի լինում, եթե չարը կա, այն միշտ էլ մեծ է: Ուստի պետք է չարի դեմն առնել, որպեսզի երկիրն ու ազգը ամբողջանան՝ դառնալով մի հոգի ու մի մարմին: Եվ միակ ճանապարհը ցեղի ամբողջականությունն է, որը կարող է հաստատել ու ձեւակերպել ազգի նպատակներն ու դեմքը եւ ներշնչել այն հեռանկարը, որին հազարամյակներով ձգտել ենք մենք: Այդպես գրեթե դատարկ սրճարանում նստած՝ Համլետը, Ռուբենը եւ ես զրուցում էինք, եւ մեր մտահոգությունը նույնն էր: Երեքս էլ զզվում էինք գոյատեւել գետնաքարշ բառից եւ մի ուրիշ բան էինք փնտրում՝ մի ապրեցնող խոսք…

Հետո, արդեն ավելի ուշ, երբ լսեցինք Հանրապետության նախագահի ուղերձը ժողովրդին, ուր հնչեցին համոզված ու ծրագրային մտքեր՝ փախուստ լճացումից, չվախենալ-անցնել իրատեսականից անդին եւ նախապատրաստել նոր սերնդի հերոսին, ով օլիգարխը չէ հաստատ: Եվ երեւի թե, ի դեմս նախագահի համոզվածության, մենք գտանք մեր փնտրած ապրեցնող խոսքը: