Հայ կանայք սովոր չեն իրենց իրավունքներին տեր կանգնել
«Ընտանեկան բռնությունը այսօր ամենացավալի հարցերից մեկն է: Դա մի խնդիր է, որի լուծումները դեռեւս տրված չեն: Հայաստանում գրեթե ոչ ոք ուշադրություն չի դարձնում այս հարցին: Եվ ցավալին այն է, որ անգամ բռնության ենթարկվածը լռում է իր հանդեպ կատարվածի մասին, այդպիսով ազատություն, նույնը կրկնելու հնարավորություն տալով այդ պատժելի արարքը իրականացնողին»,- «Առավոտի» հետ զրույցում ասաց հոգեբան Հեղինե Կիրակոսյանը: Ըստ մեր զրուցակցի՝ ճիշտ է, Հայաստանում որոշ հ/կ-ներ ժամանակ առ ժամանակ ծրագրեր են ներկայացնում ընտանեկան բռնության դեմ պայքարի հետ կապված, սակայն «թղթի վրա գրելն ուրիշ է, իսկ գրածն իրականացնելը՝ այլ բան: Ինչ-որ թվեր հրապարակելու փոխարեն՝ ավելի լավ է կոնկրետ օրինակներ բերել, թե քանի հոգու են օգնել ու ինչպես»:
Նշեմ, որ Հայաստանում ընտանեկան բռնության կանխարգելման ուղղությամբ աշխատանքներ են տարվում, օրինակ, «Կանանց իրավունքների կենտրոնի» կողմից, որի նպատակն է պաշտպանել ընտանեկան բռնության զոհ դարձած կանանց եւ երեխաներին, աջակցելով նրանց՝ ազատվելու բռնության օղակից եւ ձեռք բերելու ապահով, անկախ, ինքնաբավ ու խաղաղ կյանքի իրավունք: Կենտրոնի կողմից ստեղծվել է նաեւ «Ազգային թեժ գիծ» ծառայությունը, որը կոչված է բացահայտելու ընտանեկան բռնության դեպքերը, ուսումնասիրելու Հայաստանում ընտանեկան բռնության առանձնահատկություններն ու պատճառները, պայքարի համապատասխան միջոցներ մշակելու եւ ապագայում ընտանեկան բռնության զոհերին համապատասխան աջակցություն ցուցաբերելու: «Թեժ գծի» առկայությունը լավ է, դա ճիշտ ձեւ է, բայց հավատացեք, Հայաստանում 5000 կանանցից միայն մեկը լսափողը կվերցնի ձեռքն ու կզանգի, որ պատմի ամուսնու կողմից իրականացրած ծեծի ու խոշտանգումների մասին: Հայ կանայք սովոր չեն իրենց իրավունքներին տեր կանգնելուն: Ու դա ամենեւին էլ նրանց չկրթված լինելուց, սոցիալական վիճակից չի գալիս: Շատերը կան, որ կրթված, խելացի, անգամ լուրջ ոլորտներում աշխատող են, բայց ընտանեկան բռնության զոհ են: Ու նրանք այդ մասին չեն բարձրաձայնում ոչ թե այն պատճառով, որ իրենց իրավունքները պաշտպանել չգիտեն, այլ ամաչում են: Լավագույն դեպքում կիսվում են ընկերուհիների, հարազատների հետ, բայց երբեք չեն փորձում դրա դեմ պայքարել օրինական ձեւով: Կնոջը մեկ անգամ ծեծող ամուսինը, եթե իմանա, որ իրեն այդ արարքի համար ազատազրկում է սպառնում, հաստատ երկրորդ անգամ այդ զզվելի արարքը չի կրկնի: Դե, իսկ մեկ անգամ ծեծողը՝ երկրորդ, երրորդ անգամ էլ կծեծի»,- ասաց Հ. Կիրակոսյանը, հավելելով, որ հեռախոսազանգով հարցին լուծում չի տրվում: Նրա ձեւակերպմամբ՝ եթե անգամ կինը զանգի ու պատմի իր հետ կատարվածի մասին, հաստատ մի քանի ժամ անց փոշմանելու է դրա համար: «Ինչպես կարող ես ծեծված մարդուն հեռախոսազանգով օգնել: Լավագույն դեպքում հեռախոսով հոգեբանը պետք է նրա հետ խոսի, բայց, միեւնույն է, դա էլ չի օգնի: Ընտանեկան բռնության զոհ դարձած կնոջ հետ պետք է մի ամբողջ թիմ աշխատի: Իմիջիայլոց հավելեմ, որ ընտանեկան բռնության դեպքերը վերջին տարիներին շատացել են ու հատկապես՝ երիտասարդ ընտանիքներում: Առաջին հայացքից թվում է, թե պետք է հակառակը լիներ, որովհետեւ երիտասարդներն ավելի ժամանակակից են, ու հաստատ ոչ մի երիտասարդ աղջիկ չի հանդուրժի, երբ ամուսինն իրեն ծեծի: Ավելի տարիքով կանանց դեպքում այդ խնդիրը մի քիչ այլ է, որովհետեւ 20-30 տարի առաջ ամուսնացածների երիտասարդության ժամանակաշրջանը այլ էր, հետեւաբար նրանց մտածելակերպն էլ է ուրիշ. նրանք ամաչում էին շատ հարցեր բարձրաձայնել: Մեր օրերի երիտասարդներն այդպիսին չեն, ամեն ինչի մասին ազատ խոսում են, նույնիսկ ամուսնու կողմից չբավարարված լինելն են բարձրաձայնում: Եվ այս ամենով հանդերձ՝ զարմանում եմ, որ ընտանեկան բռնությունների մեծամասնությունը երիտասարդ ընտանիքներում է լինում, ու հենց երիտասարդ կանայք են լռում»,- ասաց հոգեբանը, նշելով, որ կանանց հանդեպ իրականացրած բռնությունների մեծ մասը հոգեբանականն է, ապա ֆիզիկականը, հետո սեռականը:
Ի զարմանս Հ. Կիրակոսյանի՝ այս առումով մարզերում կանայք ավելի համարձակ են, քան Երեւանում է. «Թվում է՝ պետք է հակառակը լիներ: Բայց՝ ոչ: Եթե Երեւանում կինը կլռի, երբ ամուսինն իրեն պարբերաբար ծեծի կամ հոգեբանական բռնության ենթարկի, ապա մարզերում անընդհատ ամուսնու կողմից հոգեբանորեն ճնշումների ենթարկվող կինն անմիջապես կամուսնալուծվի, իսկ ծեծվելու դեպքում էլ մեծ աղմուկ կբարձրացնի…»:
Ըստ մեր զրուցակցի, վիճակագրական տվյալների համաձայն, վերջին տարիներին շատացել է սեռական բռնությունների թիվը. «Ուսումնասիրությունները ցույց են տվել, որ ամուսնու կողմից սեռական բռնության ենթարկվողները եւս երիտասարդ կանայք են, ինչն էլ հոգեբանները բացատրում են հետեւյալ կերպ. կյանքը շատ է փոխվել, երիտասարդները շատ առաջադեմ են դարձել, նրանց գրեթե ամեն ինչ հեշտ է տրվում: Երիտասարդները փորձում են ոչնչից հետ չմնալ, փորձել ամեն ինչ, նույնիսկ անթույլատրելին ու օրենքով պատժելին: Երիտասարդները անտեսում են չափի զգացողության սահմանները: Սեռական հարաբերությունների առումով էլ ձգտում են ամենախելացնորին ու, բնականաբար, ամեն կին չէ, որ պատրաստ է խելացնոր սեռական հարաբերության…»: