TV ալիք շաբաթաթերթ. Խրոնիկ հոգնածության սինդրոմը մի վիճակ է, որին բնորոշ են արագ հոգնածությունը, աշխատունակության անկումը, անկայուն հոգեկան եւ նյարդային գրգռված վիճակը, անքնությունը, գիշերային քնից հետո լիարժեք վերականգնվելու անկարողությունը։
Խրոնիկ հոգնածության սինդրոմով աշխարհում տառապում է շուրջ 17 միլիոն մարդ։ Ըստ մասնագետների գնահատականների` թերեւս ճիշտ այդքան մարդու մոտ էլ այս վիճակը չի ախտորոշվել։ Մարդկանց որոշ մասի մոտ, բացի հիմնական ախտանշաններից, կարող են լինել քնկոտություն օրվա ընթացքում, հիշողության թուլացում, ցրվածություն, չհիմնավորված տագնապի զգացում եւ վախ։
Առայժմ մարդկանց տառապանք պատճառող այս տկարության պատճառները հիմնովին պարզաբանված չեն։ Գիտական հետազոտությունները ցույց են տվել, որ խրոնիկ հոգնածության սինդրոմն ուղեկցվում է ուղեղի քունքային հատվածների ակտիվության նվազումով, ամբողջ ուղեղի էլեկտրական ակտիվության փոփոխություններով, ինչպես նաեւ ադենոկորտիկոտրոպ հորմոնի ակտիվության նվազումով։
Խրոնիկ հոգնածության սինդրոմին բնորոշ ախտանշաններ կարող են լինել նաեւ այլ հիվանդությունների դեպքում, հետեւաբար նշված գանգատներից ձեզ մոտ նկատելու դեպքում հարկավոր է դիմել բժշկի, անցնել համապատասխան հետազոտություններ։ Եթե բժիշկներն այլ հիվանդություններ չեն հայտնաբերում, ապա այդ դեպքում ձեզ անհրաժեշտ կլինի դիմել հոգեբանի, որ պարզվի, թե ձեր կյանքում ինչն է հանգեցրել խրոնիկ հոգնածության առաջացմանը։ Դրա պատճառները կարող են լինել բազմաթիվ, ինչպես օրինակ՝ մեծ քաղաքների կյանքի լարված ռիթմը, չնորմավորված աշխատանքային գրաֆիկը, արձակուրդների երկարատեւ բացակայությունը, խրոնիկ սթրեսները, ընտանիքում կամ աշխատավայրում լարված հոգեհուզական վիճակները, սեփական անձից անբավարարվածության զգացումը անձնական կամ մասնագիտական ոլորտում։
Կարդացեք նաև
Խրոնիկ հոգնածության սինդրոմի հնարավոր պատճառներից կարող են լինել սակավաշարժ կենսակերպը, ոչ ճիշտ սնունդը, համակարգչի կամ հեռուստացույցի առջեւ երկար ժամանակ անցկացնելը, մեծ ծավալի ինֆորմացիա մշակելը։ Հարկավոր է հիշել, որ խրոնիկ հոգնածության սինդրոմը կյանքի համար սպառնալիք չէ, սակայն այդ վիճակը բացասաբար է անդրադառնում մարդու օրգանիզմի վրա եւ ժամանակի ընթացքում կարող է բերել այլ օրգան-համակարգերի գործունեության խանգարումների։ (Տղամարդկանց եւ կանանց սեռական ցանկությունների նվազում, վաղաժամ կլիմաքս, արյան ճնշման բարձրացումներ, շաքարային դիաբետի նկատմամբ հակվածություն)։
Ի՞նչ անել
Յուրաքանչյուր առանձին դեպքում հարկավոր է ցուցաբերել անհատական մոտեցում, ճշտել պատճառները եւ նպաստող գործոնները։ Ընդհանուր առմամբ պետք է կարգավորել.
v Աշխատանքի եւ հանգստի ռեժիմը.
– Աշխատել հանգստյան օրերն անցկացնել բնության մեջ։ Մեծ քաղաքներում ապրող մարդկանց ուղեղն ավելի զգայուն է սթրեսների նկատմամբ, քան փոքր քաղաքների եւ գյուղական վայրերի բնակիչներինը։ Գիտնականներն առայժմ ճշգրիտ չեն կարողանում բացատրել, թե ինչու է քաղաքային միջավայրն այդպես ուժգին ազդում մարդու ուղեղի վրա։ Նրանք ենթադրում են, որ մեծ քաղաքներն իրենց աղմուկով, մթնոլորտային օդի աղտոտվածությամբ, վառվռուն ցուցանակներով թուլացնում են ուղեղի կենտրոնանալու ունակությունը, իսկ գյուղական միջավայրը, բնությունը ուղեղից պահանջում է բոլորովին այլ կենտրոնացում եւ ուշադրություն, որն այդքան հոգնեցուցիչ չէ։
v Վարել ֆիզիկապես ակտիվ կյանք, հրաժարվել սակավաշարժ կենսակերպից։
Կարելի է սկսել պարզապես առավոտյան թեթեւ ֆիզիկական վարժություններից, այնուհետեւ ժամանակ հատկացնել, օրինակ, պարելուն, որը բարձրացնում է նաեւ տրամադրությունը: Իհարկե շատ ավելի արդյունավետ է լողավազան կամ մարզասրահներ կանոնավոր հաճախելը, հեծանիվ վարելը։
v Կարգավորել քունը.
– Գիշերվա քունը պետք է կազմի 7-8 ժամ։ Գիշերվա քնի ընթացքում՝ օրվա մութ ժամանակահատվածում, օրգանիզմում առաջանում է մելատոնին հորմոնը, որը կարգավորում է օրվա ռիթմերը եւ ունի հակասթրեսային ազդեցություն։ Ցերեկային քնի ժամանակ մելատոնին չի առաջանում, որքան էլ որ ծանր վարագույրներով փակեք պատուհանները, իսկ մելատոնինի անբավարարությունը կարող է սթրեսների պատճառ դառնալ։ Եվ սա է պատճառը, որ խրոնիկ հոգնածության սինդրոմ առավել հաճախ առաջանում է գիշերային հերթափոխում աշխատող մարդկանց մոտ։
v Առողջական միջոցառումներ.
– Մերսում, բուժական լոգանքներ եւ ցնցուղներ, ֆիզիոթերապիա, արոմաթերապիա։
v Ճիշտ ընտրել սննդակարգը.
– Օրգանիզմը թթվածնով ապահովելու, բոլոր օրգան-համակարգերը թթվածնով սնուցելու համար մեզ անհրաժեշտ է օգտագործել երկաթ պարունակող սննդամթերք։ Օրգանիզմի աշխատունակությունը եւ կենտրոնանալու ունակությունը ապահովելու համար անհրաժեշտ է օրական 18 մգ երկաթ։ Երկաթի անբավարարությունը մեր օրգանիզմը զգում է անմիջապես. դանդաղում են նյութափոխանակության պրոցեսները, սկսվում է ընդհանուր թուլություն եւ արագ հոգնածութուն։ Երկաթի աղբյուր են միսը, հավի կրծքամիսը, լյարդը, կաթնաշոռը, ծովամթերքը, կանաչ բանջարեղենը, ոլոռը, խնձորը, նուռը։
Աշխատունակությունը բարձրացնող լավ միջոց է ընկուզեղենի օգտագործումը, որոնք պարունակում են օգտակար սպիտակուցներ եւ չհագեցած ճարպաթթուներ: Վիտամին «C» պարունակող սննդամթերքը օգնում է այրել օրգանիզմի ճարպերը եւ օրգանիզմն ապահովել էներգիայով։ Օգտակար են մասուրը, հաղարջը, ցիտրուսները, բուլղարական պղպեղը, կաղամբը, կիվին, կիտրոնը, նեխուրը։ Կարեւոր նշանակություն ունեն մագնեզիում եւ կալիում պարունակող սննդամթերքները, որոնք օրգանիզմում նպաստում են էներգիա տեղափոխող ֆերմենտի առաջացմանը։ Մագնեզիումով հարուստ են ձկնեղենը, հունական ընկույզը, կանաչեղենը։ Կալիումի աղբյուր է բանանը, դդումը, սմբուկը, ընկուզեղենը, սեւ սալորաչիրը, ծիրանը, խնձորը, խաղողը, դեղձը, մասուրը։ Մի մոռացեք կաթնամթերքը, որը հարուստ է հանքային նյութերով։
ԺՈՂՈՎՐԴԱԿԱՆ ԲԺՇԿՈՒԹՅԱՆ ՄԻՋՈՑՆԵՐ
v Վերցնել 1 հատ կիտրոն, 1 բաժակ ընկույզ, 1 բաժակ մեղր։ Կիտրոնը եւ ընկույզը աղալ, ավելացնել մեղրը, լավ խառնել։ Ընդունել 1 ճ/գ, օրը 3 անգամ։
v Օրվա ընթացքում օգտագործեք մասուրից պատրաստված թեյ։
v Սննդակարգում օգտագործել ֆեյխոա, ծովային կաղամբ եւ սեւ շոկոլադ։
v 1 ճ/գ արեւքուրիկի մանրացրած տերեւների վրա լցնել 1 բաժակ եռման ջուր, պահել 0,5 ժամ, խմել 1/3 բաժակ, օրը 3 անգամ, ուտելուց 30 րոպե առաջ։ Կատարել 3 շաբաթ։
v Երեկոյան ընդունել 20 րոպե տեւողությամբ տաք լոգանքներ։
v Ամեն օր առավոտյան եւ երեկոյան կուլ տալ 1 թեյի գդալ մեղր, որն ունի նյարդային համակարգը հանգստացնող հատկություն։
v Վերցնել 1 ճ/գ անանուխ, 1 ճ/գ առյուծագի, 1 ճ/գ ադոնիս գարնանային։ Խառնուրդից վերցնել 2 ճ/գ, վրան լցնել 0,5 լ եռման ջուր, պահել 30 րոպե։ Խմել 1/3 բաժակ, օրը 3 անգամ, ուտելուց հետո։
Պատրաստեց Շուշանիկ ՔՈՍՅԱՆԸ
Հոդվածը հրապարակվել է TV ալիք շաբաթաթերթի 24-րդ համարում
