«Նաիրիտը» փանոսյան մտքի զոհն է դառնալու Այս օրերին հայկական պատվիրակությունը Չինաստանում է գտնվում կաուչուկի արտադրության հայ-չինական համատեղ ձեռնարկության ստեղծման համար անհրաժեշտ վերջնական փաստաթղթերի նախապատրաստման առիթով։ ՀՀ արդյունաբերության եւ առեւտրի նախարարությունը «Նաիրիտ» ԳԱ ՓԲԸ-ի անունից պայմանագիր է կնքում Չինաստանի Շանսի նահանգի «Նայնիկ» ՍՊԸ-ի հետ։ Շանսի ՍՊԸ-ի քլորոպրենային կաուչուկի արտադրությունը, որի կառուցմանը այն ժամանակ մասնակցել են նաեւ Հայաստանի մասնագետները, մինչեւ 1970թ. «Նաիրիտում» գործող արտադրության կրկնությունն է (քլորոպրենի ստացումը կարբիդի ացետիլենից եւ կաուչուկի արտադրության հին տեխնոլոգիան)։ Կնքվող պայմանագրով չինական կողմը ցանկանում է էժան գնով մոդեռնիզացնել իր քլորոպրենային կաուչուկի բարոյապես հնացած արտադրությունը ի հաշիվ «Նաիրիտում» գործող, արտասահմանից գնված, կաուչուկի արտադրության։ Հայկական կողմի մասնաբաժինը ՀՁ-ի կանոնադրական հիմնադրամում կազմելու է 40%, որի դիմաց գործարանի շահագործումից եւ համապատասխան տեխնիկատնտեսական ցուցանիշների հասնելուց հետո (ինչի համար, հավանաբար, լավագույն դեպքում կպահանջվի 10-15 տարի) կազմակերպիչները ՀՀ կառավարությանը խոստանում են մինչեւ 6 մլն դոլարի տարեկան եկամուտ։ Չինական կողմի օգուտը այս գործարքում ակնհայտ է՝ ձգտում են չնչին ծախսերով կառուցել քլորոպրենային կաուչուկի արտադրության՝ ժամանակակից պահանջներին համապատասխանող գործարան։ Հայկական կողմը, եթե գործարքը իրականանա, անդարձելիորեն կորցնում է «Նաիրիտը»՝ իր շուրջ 4000 աշխատատեղերով։ Անհասկանալի են այն շարժառիթները եւ տրամաբանությունը, երբ ՀՀ արդյունաբերության եւ առեւտրի նախարարությունը առաջարկում է գործող արտադրության աշխատող սարքավորումներն ու սարքերը (որոնք ժամանակին մեծագույն ջանքերով ձեռք են բերվել՝ վճարելով միայն արտասահմանյան ֆիրմաներին ավելի քան 120 մլն դոլար), լրիվ կամ մասամբ ապամոնտաժել եւ այն, իբրեւ 8 մլն դոլարին համարժեք կանոնադրական հիմնադրամի փայաբաժին, տրամադրել, ավելի ճիշտ՝ նվիրել չինական «Նայնիկ» ինչ-որ սահմանափակ պատասխանատվությամբ ընկերությանը, որն այսօր կա՝ վաղը կարող է եւ չլինել։ Հարցի նման լուծումը նախարարության քիմիայի բաժնի պետ Ա. Սուքիասյանը հիմնավորում է այն հանգամանքով, որ Չինաստանը հայտ է ներկայացրել Հայաստանին մշտապես տարեկան 15 հազար տոննա հայկական քլորոպրենային կաուչուկ ձեռք բերելու համար։ Մեր գիտական միտքը եւ «Նոու-հաու»-ն կայանում է նրանում, որ Չինաստանում ստեղծելով ՀՁ՝ մենք մոտեցնում ենք արդյունաբերությունը սպառողին՝ մի կողմից Չինաստանին, իսկ մյուս կողմից՝ Սիբիրի արդյունաբերական համալիրին, ասել է թե՝ Ձ. Փանոսի գիտական մտքի եւ նրա հայտնագործած հանրահայտ «Նոու-հաու»-ի օրինակով սայլը մոտեցնում են կտրելիք ծառին։ Հաստատ որոշել են փանոսյան ճարտարագիտական մտքի ոգով «Նաիրիտի» վերջը տալ։ ՋԻԼԲԵՐՏ ՄՈՒՐԱԴՅԱՆ
