Հարցազրույց Ռուսաստանի Գիտությունների ակադեմիայի Արևելագիտության ինստիտուտի գիտաշխատող, քաղաքագետ Ալեքսանդր Սկակովի հետ
– Ինչպե՞ս կգնահատեք Մաքսային միության շուրջ վերջին զարգացումները, և,
ըստ Ձեզ, ե՞րբ կհիմնադրվի Եվրասիական տնտեսական միությունը։
– Նախ, պետք է հստակեցնել, որ Մաքսային միությունը, լավ թե վատ, արդեն
կա, իսկ Եվրասիական միությունը դեռ չի ստեղծվել, ընդամենը նախագիծ է։ Եվ դեռ հայտնի չէ՝ ե՞րբ այն կհիմնադրվի և ի՞նչ ձևաչափով։
– Մայիսի 29-ին Աստանայում կկայանա Մաքսային միության անդամ երեք պետությունների ղեկավարների հերթական գագաթաժողովը։ Ի՞նչ փաստաթուղթ է այդ օրը ստորագրվելու։
Կարդացեք նաև
– Հարցն այն չէ, թե ինչ փաստաթուղթ է լինելու, այլ այն է, թե որքանով այդ փաստաթուղթը պարտավորեցնող կլինի, այսինքն՝ կստորագրվի կոնկրետ պայմանագի՞ր, թե՞ ընդամենը հռչակագիր՝ միություն ստեղծելու մտադրության մասին։ Այն փաստը, որ ապրիլի 29-ին Մինսկում կայացած հանդիպմանը եռյակի ղեկավարները համաձայնության չեն եկել, արդեն իսկ ցույց է տալիս, որ ավելի հավանական է երկրորդ տարբերակը։
– Որքանո՞վ եք հավանական համարում հունիսի 1-ին Հայաստանի կողմից Մաքսային միության պայմանագրի ստորագրումը:
– Հավանականություն կա, որ չստորագրի, քանի որ մեծ դիմադրություն կա
նույն Բելառուսի և Ղազախստանի կողմից։
– Այդ դիմադրությունը կարո՞ղ է ազդել Հայաստանի անդամակցման վրա։
– Կարող է։
– Ի՞նչ նկատի ունեք։
– Կարծում եմ՝ այդ դիմադրությունը պայմանավորված է Ադրբեջանի ճնշումով, և Բելառուսն ու Ղազախստանն իրենց դիրքորոշումը կարող են բացատրել նրանով, որ Լեռնային Ղարաբաղի խնդիրը չի լուծվել, և այդ պատճառով Հայաստանը չի կարող անդամակցել։
– Իսկ Ռուսաստանի՞ գործոնը։
– Իհարկե, Ռուսաստանը ձգտելու է ամեն ինչ անել, որ Հայաստանը մտնի
Մաքսային միություն, բայց կան բազմաթիվ նրբություններ, և միգուցե միայն Ռուսաստանի ցանկությունը չբավականացնի։
– Եվ ի՞նչ կանխատեսումներ կարող եք անել Հայաստանի վերաբերյալ։
– Կարծում եմ՝ Հայաստանը կմիանա Մաքսային միությանը։
– Իսկ ե՞րբ։
– Այս ամռանը։
– Իսկ Հայաստանում ռուսական ռազմաբազան կապվա՞ծ է տնտեսական միության հետ։
– Իհարկե։ Եվրամիությունը չտվեց Հայաստանին անվտանգության երաշխիքներ, փոխարենը՝ այդ երաշխիքները տվեց Ռուսաստանը։ Այդքանը։
– Փաստորեն, եթե Հայաստանը չմիանար Մաքսային միությանը, ՀԱՊԿ-ի հետ
պայմանագիրը չեղյա՞լ էր համարվելու։
– Ոչ, ոչ, ես նման բան չասացի։ Բայց Դուք մոռանում եք, որ Հայաստանից բացի՝ կա նաև Լեռնային Ղարաբաղ։ Եվ ՀԱՊԿ-ի շրջանակներում Հայաստանի և Ռուսաստանի միջև պայմանագիրը չի վերաբերում Լեռնային Ղարաբաղին։
– Դրա համար էլ Հայաստանն է Լեռնային Ղարաբաղի անվտանգության երաշխավորը, ոչ թե Ռուսաստանը։
– Իհարկե, բայց եթե Լեռնային Ղարաբաղի և Ադրբեջանի միջև սկսվի պատերազմ, ո՞վ է այդ դեպքում զբաղվելու անվտանգություն երաշխավորելով։
– Այսինքն՝ դա Ռուսաստանի ցանկությո՞ւնն է, որ պատերազմ սկսվի։
– Ոչ, դա Ռուսաստանի ցանկությունը չէ, բայց դա հավանական է։ Ռուսաստանին բացարձակապես, պետք չէ պատերազմ Ղարաբաղում։
Արամ ՍԱՐԳՍՅԱՆ
Հոդվածն ամբողջությամբ կարող եք կարդալ «168 ժամ» թերթի այսօրվա համարում
