«Ես կուզեի, որ իմ այս գիրքն ընթերցեն հատկապես երիտասարդները, որովհետև այստեղ երեկվա օրն է՝ ներկայացված ականատեսների աչքերով, որոնք տվյալ ժամանակի հոսանքին համընթաց չեն քայլել ու հոսանքից դուրս են լողացել: Այս իմաստով գիրքը հետաքրքրական ու կարևոր է»,- այսօր «Թեքեյան կենտրոնում» ներկայացնելով իր՝ «Այլախոհությունը Խորհրդային Հայաստանում» գիրքն, ասաց Վարդան Հարությունյանը:
Գրքում հիմնականում նախկին քաղբանտարկյալների, այլախոհների քրեական գործերն են՝ անձնական կամ խմբակային: Յուրաքանչյուր քրեական գործ ներկայացնելիս հեղինակը նախ կարճ տեղեկատվություն է տալիս տվյալ քրեական գործում ներգրավված մարդկանց, նրանց ծավալած ու քրեական գործի համար հիմք հանդիսացած գործունեության մասին: Նման տեղեկատվություն գտնելը հեշտ չի եղել:
Հեղինակը գրքում գրում է. «Պարզ էր արդեն, որ ՀՀ ԱԱԾ-ն, հավատարիմ մնալով խորհրդային ՊԱԿ-ի սկզբունքներին, փորձում էր արհեստականորեն խոչընդոտներ հարուցել գրքի հրապարակման ճանապարհին: Մտածեցի, որ մերժման որևէ՝ թեկուզ կամայական հիմք չեն ունենա, եթե յուրաքանչյուր դատավճռի համար դիմի հենց այն մարդը, ում նկատմամբ կայացվել է դատավճիռը, իսկ այդ մարդու մահվան դեպքում՝ ժառանգը: Անտրամաբանական կլիներ, եթե մերժեին դիմողին տրամադրել իր կամ հարազատի նկատմամբ կայացված դատավճիռները»:
Որոշ դատավճիռներ Վարդան Հարությունյանն այդպես էլ հայթայթել չկարողացավ, սակայն վերոնշյալ մտահաղացումը ծառայեց իր նպատակին, ու ընկերների օգնությամբ ստեղծվեց գիրքը:
Կարդացեք նաև
Գրքում նաև իրենց հիշողություններով են կիսվել Վարդան Հարությունյանի նախկին քաղբանտարկյալ ընկերները, որոնք այսօրվա շնորհանդեսին նույնպես ներկա էին:
«Փաստագրական ուղղվածությանը զուգահեռ գիրքը մարդկայնացվել է: Չգիտեմ՝ ինչքանով է այն սրանից շահում, քանի որ ենթակայական՝ սուբյեկտիվ տարրն ավելանում է,իսկ ավելացման դեպքում գիտականությունը միշտ պակասում է, բայց և մարդկանց համար թեման ավելի ընկալելի է դառնում: Վարդան Հարությունյանը շատ կարևոր գործ է արել. սա նույնիսկ խիզախություն է»,- խոսելով նոր հրատարակված գրքի մասին ասաց Պարույր Հայրիկյանը,- «Կարծում եմ, որ վերնագիրը խոցելի է. այլախոհությունից բացի վերնագրում նաև պետք է նշվեր «ազատագրական պայքար» բառակապակցությունը, քանի որ մենք եղել ենք, այո, այլախոհներ, բայց նախ և առաջ սովետական ազատագրական պայքարի ներկայացուցիչներ էինք»:
Aravot.am-ի հետ զրույցում նախկին քաղբանտարկյալ Ազատ Արշակյանը նշեց, որ գրքում ներկայացված են իր երկու դատավճիռներն ու հուշերը: Ազատասեր ընկերների պատմությունները ոչ միայն բազում անգամ լսել է, այլ նաև շատերի կյանքի ընթացքին հետևել է իր իսկ աչքերով: Սակայն պատրաստվում է ևս մեկ անգամ ընթերցել գիրքը՝ չնայած այն փաստին, որ չի սիրում հիշել ծանր ժամանակները ու ապրել դրանցով, քանի որ հիշողությունների մեջ դառնություն կա. և՛ տարիներն էին դառը, և՛ ընթերցելիս անցած-գնացած երիտասարդությունն է հիշում, հետո դժվար է լինում հայելու մեջ նայել ու երբեմնի երիտասարդի փոխարեն տեսնել արդեն սպիտակած մազերով տղամարդու:
Գրքի մասին խոսելով՝ նա հավելեց, որ այն մեր անկախության ծագման մասին է ու, իսկապես, նախ ուղերձ է հենց երիտասարդներին. «Մենք նոր սերնդին ուզում ենք ցույց տալ, որ դուք ազնիվ ծագում ունեք, ձեզնից առաջ ձեր ծնողները դժվար պայմաններում պահպանել են ազատության, համերաշխության, արդարության, լավ ապրելու և հայրենասիրության գաղափարը: Նախորդ սերունդների համար ազատ խոսելը, հայրենասեր լինելն արգելված էր: Շատերը համեստությունից ելնելով իրենց զավակների մոտ գլուխ չեն գովում՝ ասելով, որ իրենք ծանր պայմաններում պահպանել են ազատության ձգտումը: Հերթը հիմա երիտասարդներին է. պետք է շարունակեն մեր գործը՝ ավագ սերնդի փորձն օգտագործելով»:
Սյունե ՍԵՎԱԴԱ
