Բայց պետք է իմանալ, թե ինչ ենք հասկանում «քաղաքականություն» ասելով
Ինքնավերլուծությունը՝ ռեֆլեքսիան, հատուկ է հասարակության ոչ բոլոր անդամներին: Ի՞նչ է այն իրենից ներկայացնում: Ըստ էության, մի հարց, որը մարդն ինքն իրեն է տալիս՝ արդյո՞ք այն, ինչ ես արել եմ անցյալում, ճիշտ էր: Հատկապես այն ժամանակ, երբ վիճակը վատ է, այդ հարցը ստանում է հետեւյալ ձեւակերպումը՝ արդյո՞ք ստեղծված իրավիճակում կա իմ մեղքը: Այդ տեսակետից ռեֆլեքսիան ծանոթ չէ իշխանություններին եւ քաղաքական վերնախավին: Նրանց մոտ մեղավոր են բոլորը, բացի իրենցից: (Ինձ թվում է՝ բոլորիս ծանոթ դիրքորոշում է): Ինքնավերլուծությամբ չեն տառապում նաեւ շարքային, սովորական մարդիկ: Նաեւ այն պատճառով, որ նրանք հաճախ չեն զգում վիճակի աղետալի, ողբերգական լինելը: Պետությունը վերացման եզրի՞ն է, մեր տարածքից կորցրել ենք 10 հազար քառակուսի կիլոմե՞տր… ի՞նչ է եղել, որ…
Ռեֆլեքսիան հատուկ է միայն մտավորական վերնախավին: Եվ այստեղ կա երկու ծայրահեղություն: Դրանցից մեկը դարձյալ սեփական մեղքը չընդունելն է՝ «Ես ի՞նչ կարող էի անել, ինձնից ոչինչ կախված չէր»: Իսկ մյուս ծայրահեղությունը հետեւյալն է՝ «Մենք բոլորս ենք մեղավոր», «Պարզվեց, որ այն ամենն, ինչ անում էինք, անիմաստ էր»… Ենթադրում եմ, որ 2020 թվականի նոյեմբերի 9-ից հետո շատերիս մոտ էին նման մտքեր առաջացել: Բայց երկու ծայրահեղություններն էլ զուտ հուզական ոլորտից են: Ոչինչ անհետեւանք չի կորում՝ ոչ բացասականը, ոչ էլ դրականը:
Իսկ սխալների մասին, այո, արժե մտածել: Ոչ թե ինքնախարազանման, այլ՝ ապագան կառուցելու համար: Անձամբ ինձ սխալ է թվում, որ այս 30 տարվա ընթացքում ես արհամարհանքով էի խոսում ու գրում «քաղաքականություն» երեւույթի մասին: Մենք ներկայացնում ենք այդ երեւույթը որպես ցինիկ, սկզբունքներից զուրկ մարդկանց պայքար՝ հանուն իշխանության: Այդ պայքարում, ըստ այդպիսի պատկերացման, կիրառվում են բիրտ ուժը, մեքենայությունները, լավագույն դեպքում՝ պոպուլիզմով մարդկանց ուղեղները լվալը: Այդ ամենն, իհարկե, կա: Եվ հենց այդ պատճառով է, որ մենք հպարտորեն բացականչում ենք՝ «ես քաղաքականությամբ չեմ զբաղվում»: Երբ մարդիկ ինձ մոտենում էին փողոցում եւ սկսում բողոքել «նախկիններից» (70 տոկոսը) եւ ներկաներից (30 տոկոսը), ես, սովորաբար, հենց այս փաստարկով էի փորձում խոսակցությունն ավարտել՝ եկեք քաղաքականությունից չխոսենք:
Կարդացեք նաև
Արդյո՞ք ես ճիշտ էի վարվում: Ըստ երեւույթին՝ ոչ: Քաղաքականությունն, իհարկե, տարբեր ձեւերով կարելի է հասկանալ, եւ իմաստներից մեկը հետեւյալն է՝ դա որոշումներ ընդունելու միջոց է: Այդ դեպքում քաղաքականությունը փոխզիջման, բանակցությունների միջոցով խնդիրները լուծելու գործիք է: Այսինքն՝ այն ամենն, ինչ հակադրվում է ուժի կիրառմանը եւ զուտ իշխանության համար պայքարին: Անգլիացի քաղաքագետ Բեռնարդ Քրիքը (որն, ի դեպ, Ջորջ Օրուելի առաջին լուրջ կենսագրականի հեղինակն է) իր աշխատություններից մեկն այդպես էլ անվանել է՝ «Ի պաշտպանություն քաղաքականության» (In Defense of Politics): Ըստ նրա՝ քաղաքականությունն այնպիսի մի գործողություն է, որը թույլ է տալիս կոնֆլիկտը լուծել հետեւյալ ձեւով՝ նախօրոք գրված կանոններով ամեն մի կողմին տրվում են այն իշխանությունը կամ այն ռեսուրսները, որոնք համապատասխանում են այդ կողմի դերակատարությանը՝ հասարակության բարօրության եւ գոյատեւման գործում: Բնականաբար, Քրիքին քննադատում էին՝ նշելով, որ նա իր տեսության մեջ հիմնվում է Բրիտանիայի եւ այլ զարգացած տերությունների փորձի վրա, իսկ ինչ անել այն դեպքում, երբ համակարգն, ըստ էության, ավտորիտար է կամ միապետական:
Բայց բրիտանացի քաղաքագետն այնքան էլ միամիտ եւ կյանքից կտրված չէր: Նա տեսնում էր, որ նույնիսկ այդ ձեւով հասկացված քաղաքականության մեջ կա որոշակի վտանգ: Այդ վտանգը նա ձեւակերպել էր որպես՝ ամեն գնով եւ բոլոր հարցերում հստակություն եւ որոշակիություն մտցնելու ձգտում: Դա, ըստ հետազոտողների, կարող է արտահայտվել ժողովրդավարության հանդեպ կույր հավատի, քաղաքական գաղափարախոսությունների կեղծ հստակության կամ ծայրահեղական ազգայնականության տեսքով:
Իմ կողմից ավելացնեմ՝ նաեւ «ժողովրդի» գործոնի գերագնատմամբ:
Արամ ԱԲՐԱՀԱՄՅԱՆ
«Առավոտ» օրաթերթ
08.11.2022
Քաղաքականությամբ չզբաղվելը նույնպես քաղաքականություն է։Մանավանդ այն դեպքում, երբ բոլորը զբաղված են, մեկ րոպե առաջ հայտնել բոլորին, իրենց քաղաքական մտքի թռիչքը։
Պատկերացնում եք,մարդն ամբողջ օրը մտածել է,տառապել է հասկանալու համար ամբողջ տարածաշրջանային և մեր երկրի ներքին քաղաքականությունը,իսկ գիշերը,երազում, նրան ամեն բան ասել են հրեշտակները և նա, առավոտ կանուխ, միացրել է իր հեռախոսը, մտել ուղիղ եթեր, սրտատրոփ սպասում է իր հետևորդներին…իսկ դու քաղաքականությամբ չես հետաքրքրվում։
Դուք կասեք -“Այ քեզ Փոքր Մհեր”
Իսկ ես՝ ոչ Մեծ,ոչ Փոքր,ոչ Միջին Մհերներով չեմ հետաքրքրվում։