Ռուսական թատրոնում պրեմիերա էր
Օրերս Կ. Ստանիսլավսկու անվան ռուսական պետական դրամատիկական թատրոնում կայացավ «Բալզամինովի ամուսնությունը» ներկայացման առաջնախաղը, որը նվիրված էր Ալեքսանդր Օստրովսկու 200-ամյակին։
Թատրոնի տնօրեն Մարիաննա Մխիթարյանը իր խոսքում ընդգծեց, որ ապրիլին թատերախումբը կմեկնի մասնակցելու Սանկտ Պետերբուրգում կայանալիք «Հանդիպումներ Ռուսաստանում» թատերական փառատոնին, որն այս տարի եւս նվիրված է Օստրովսկու ծննդյան 200-ամյակին։
«Բալզամինովի ամուսնությունը» ներկայացման բեմադրող ռեժիսորը թատրոնի գեղարվեստական ղեկավար Կարեն Ներսիսյանն է։
Կարդացեք նաև
Ընտրված ստեղծագործությունը պատկանում է Ա. Օստրովսկու գործունեության հասուն եւ առավել հայտնի ժամանակահատվածին, եզրափակելով Մ. Բալզամինովի մասին եռերգության շարքը։
«Ինչ որոնես` այն կգտնես» պիեսի թատերական ճակատագիրը սկզբում բարեհաջող չէր, քանի որ Պետերբուրգի կայսերական թատրոնների խաղացանկային բաժինը համակարգող գրական-թատերական հանձնաժողովը (մեծամասնությամբ կազմված Օստրովսկու չարակամներից) այն չհաստատեց բեմից ներկայացնելու համար։ Միայն բարձրացված աղմուկի եւ հանրային կարծիքի ճնշման արդյունքում հնարավոր եղավ բացել այս պիեսի ճանապարհը դեպի կայսերական թատրոնի բեմ։
«Բալզամինովի ամուսնությունը» առաջին անգամ ներկայացվեց 1863 թ. հունվարի 1-ին` Ռուսաստանի ազգային դրամատիկական (Ալեքսանդրինսկի) թատրոնում։ Առաջնախաղից 160 տարի անց այս ստեղծագործությունը համալրեց Երեւանի ռուսական պետական դրամատիկական թատրոնի խաղացանկը։
Ներկայացման մեջ հանդես են գալիս Անտոն Աղաջանյանը (Բալզամինով), Լալիտա Բուկիան (Բալզամինովա), Ելենա Վարդանյանը (Կրասավինա), Լեւ Նալբանդյանը (Չեբակով), ՀՀ վաստակավոր արտիստ Վերոնիկա Սարոյանը (Բելոտելովա), Անաիդա Գաբրիելյանը (Ռաիսա), Յուլիա Ժդանովան (Անֆիսա), Ելենա Եսայանը (Մատրյոնա) եւ Թեհմինե Խաչատրյանը (Խիմկա)։
Ներկայացման թեման այսօր շատ արդիական է, քանի որ բոլոր մարդիկ երջանիկ կյանքի մասին ունեն իրենց հստակ պատկերացումներն ու երազանքները։
Օստրովսկին վարպետորեն անդրադարձ է կատարել «փոքրիկ մարդու» եւ «հասարակության մեջ գոյատեւելու» թեմաներին։ Բալզամինովը` «փոքրիկ մարդը», հասարակության մեջ ճանաչման ու ինքնահաստատման հասնելու համար ուզում է հարստանալ, բայց իր երազանքին կրթվելով ու քրտնաջան աշխատելով հասնելու փոխարեն նախընտրում է հեշտ ճանապարհը` հարուստ կնոջ հետ ամուսնությունը։
Ստեղծագործության բոլոր կերպարները փորձում են հասարակության մեջ գոյատեւել ինչպես կարող են, ուստի իրենց երազանքներին ու նպատակներին հասնելու համար փնտրում են առանց դժվարությունների ճանապարհներ։
Բալզամինովան ուզում է որդու համար շահավետ հարսնացու գտնել, խնամախոս Կրասավինան` ամուսնություններից հնարավորինս շատ գումար աշխատել, Չեբակովը ցանկանում է հարուստ աղջկա հետ ամուսնանալով կապիտալ ձեռք բերել, այրի Բելոտելովան փորձում է երիտասարդ ամուսին գտնելով անձնական երջանկությունը դասավորել, քույրեր Անֆիսան եւ Ռաիսան երազում են տնից հնարավորինս շուտ փախչելու, անհոգ ու լուսավոր կյանք ունենալու մասին։ Պատմության ավարտին տեսնում ենք, որ բոլոր կերպարները, բացառությամբ Ռաիսայի` հասնում են իրենց երազանքներին։
Ներկայացումն ունի տրամադրող դինամիկա։ Միզանսցենների կառուցվածքը սահուն է, լոկացիաների փոփոխությունը իրականացվում է փոխկապակցված կերպով, ինչը բեմանկարչության առանձնահատկությունն է։ Ներկայացման բեմանկարիչը Արթուր Հարությունյանն է, որի աշխատանքը չի պարունակում բեմը ծանրաբեռնող դեկորացիաներ. տեղ գտած իրերն իմաստավորված են եւ օգտագործվում են հավասարապես, ըստ իրավիճակի թելադրանքի։
Տեսարանների փոփոխության սահունությունը պայմանավորված է կոլորիտ թելադրող երաժշտական ձեւավորմամբ, որը իրականացրել է բեմադրող ռեժիսորը։ Պետք է նշեմ, որ Կարեն Ներսիսյանի երաժշտական ոճն ու ձեւավորման ձեռագիրը թատրոնի մշտական հանդիսատեսի համար արդեն իսկ ճանաչելի են նախորդ ներկայացումներից։
Հանդիսատեսի կողմից բավականին ջերմ ընդունվեց այս ներկայացումը։ Դահլիճում հաստատված էր դերասան-հանդիսատես փոխադարձ կապը, կարծես «ping pong»-ի խաղ լիներ. էներգիան նետվում էր դահլիճ ու կրկնապատկված վերադառնում բեմ, եւ այդպես մինչեւ ներկայացման ավարտը։
Ստեղծագործության ժանրը, ըստ հեղինակի, կատակերգություն է, սակայն քաղաքային կյանքի առօրեականությունը, պարզությունն ու համատարածությունն արտացոլելու համար ժանրի անվանումը գրել է «Տեսարաններ մոսկովյան կյանքից»։
Կ. Ստանիսլավսկու անվան ռուսական պետական դրամատիկական թատրոնը պահպանել է Ալեքսանդր Օստրովսկու շունչը. գրական հիմքը չի ենթարկվել կրճատումների, անգամ զգացվում է ռեժիսորի կողմից հեղինակային ռեմարկաների կիրառումը, ինչի արդյունքում բեմում ստեղծվում է մոսկովյան կյանքի մթնոլորտը։
Բարձրաձայնված պրոբլեմատիկան ու թեման ցայսօր էլ պահպանում են իրենց ակտուալությունը, քանի որ մարդկությունը (անկախ ազգությունից) չի փոխվում։
160 տարիների ընթացքում ինչպես արտասահմանյան, այնպես էլ հայ հասարակության մեջ շատացել են Բալզամինովները, Բալզամինովաներն ու Կրասավինաները, որոնք իրենց նպատակներին հասնելու համար քրտնաջան աշխատելու փոխարեն՝ ուղղակի երազում եւ իրականացման հեշտ ճանապարհներ են փնտրում…
Վիգեն ՊԱՊՈՅԱՆ
ԵԹԿՊԻ-ի Ուսանողական գիտական, ստեղծագործական ընկերության փոխնախագահ
«Առավոտ» օրաթերթ
29.03.2023
