Առցանց «Առավոտի» «Դեմ առ դեմ» հաղորդման շրջանակներում թեման քննարկում են արվեստագետ Սահակ Պողոսյանը եւ երաժիշտ Արա Գեւորգյանը
Արամ Աբրահամյան.– Ո՞րն է մեր նպատակը: Մենք ուզում ենք ինչ-որ բա՞ն ապացուցել Ցեղասպանության 100-ամյակը նշելով: Իրար համոզելու խնդիր կարծես թե չունենք: Գուցե մենք ուզում ենք աշխարհի՞ն հիշեցնել, որ Ցեղասպանություն եղել է, թե՞ մենք ուզում ենք, որ թուրքերը հասկանան, որ Ցեղասպանություն են արել, եւ զղջան:
Սահակ Պողոսյան.– Գիտեք` Ցեղասպանությունը այնքան մեծ, ցավալի խնդիր է, որ կարճ ձեւակերպել, թե մենք ինչ ենք ուզում, շատ դժվար է՝ իմ կարծիքով: Մենք ինքներս դեռ չգիտենք, թե ինչ ենք ուզում, հնարավոր է, որ առանձին-առանձին յուրաքանչյուր անհատ գիտի, թե ինչ է ուզում, բայց համընդհանուր, իմ դիտարկմամբ` այնպիսի տպավորություն է, որ մենք ինքներս չգիտենք, թե ինչ ենք ուզում: Որպես անհատ՝ ես ինքս երկկողմանի, այսինքն` երբ 2 տատիկներս, 2 պապիկներս Ցեղասպանություն անցած, վերապրած մարդիկ են եղել, եւ ես իմ մեջ կրում եմ այդ ընտանիքների եւ ցավը, եւ տառապանքը, եւ պատմությունները, այդ ամենը ես իմ մեջ կրում եմ որպես արվեստագետ: Ես նախապատրաստել եմ 100-ամյակի համար մի պրոյեկտ, որը կոչվում է՝ «Մեծ մորս աչքերի լռությունը»: Դա բավականին լուրջ պրոյեկտ է, դա իրենից ներկայացնում է 11 պատկեր, որոնք պատի վրա ցուցադրվող բաներ են, դրանք մոմի շերտի տակ եւ ձիթով պատված վերմակներ են, պատմածների մեջ իմ հիշողություններում ասում են՝ ընդամենը կարողացանք դա ունենալ, որով որ Դեր Զորում ծածկում էինք երեխաներին:
Ա. Ա.– Ի՞նչ ենք մենք ուզում՝ մենք աշխարհին հիշեցնո՞ւմ ենք, թուրքերին ամոթա՞նք ենք տալիս, մեր հոգի՞ն ենք հզորացնում…
Կարդացեք նաև
Արա Գեւորգյան.- Այնուամենայնիվ, իմ կարծիքով` առաջին հերթին ինձ համար, գոնե, մեր ազգային արժանապատվությունը պահպանելը, վեր բարձրացնելն է: Մենք չենք ստում աշխարհին ու այսքան ժամանակ չենք ստել: Թուրքերը հակառակն են պնդում, որ եղել է պատերազմ, բայց չի եղել Ցեղասպանություն, բայց քանի որ ժամանակը բոլոր բաները դրել է իր տեղը՝ ապացույցներով եւ ամեն ինչով, ես կարծում եմ, որ առաջին հերթին պետք է վերականգնել պատմական ճշմարտությունը:
Ա. Ա.- Ձեր պրոյեկտի մասին պատմեք:
Ա. Գ.– Իմ պրոյեկտը վաղուց եմ սկսել, ես բազմիցս ասել եմ` ինչքա՞ն կարելի է հայերեն խոսել Ցեղասպանության մասին, դրանից ոչինչ չի փոխվի, պետք է խոսել օտարի լեզվով: Ես ինքս պատրաստեցի ձայնասկավառակ, որտեղ ընդգրկված է 10 լեզվով Ցեղասպանությունը դատապարտող երգ: Ես այս ձայնասկավառակը թողարկել եմ 2005թ.-ին, իսկ այսօր ինձ մոտ պատրաստ է 20 լեզվով, որից ես ուզում եմ զտել, թողնել 15 լեզու, որպեսզի սիմվոլիկ լինի` 15 ազգ դատապարտում են 1915թ.-ի ոճրագործությունը: Դանիել Դեքերը տեքստի հեղինակն է եւ անգլերեն տարբերակի երգիչը, ինքը հայտնի մարդ է: Ուղիղ 1 տարի ծանոթացավ հայկական գրքերին, Ցեղասպանության մասին պատմությանը եւ ինտերնետային տարբեր կայքերի, որոնք պատմում են Ցեղասպանության մասին: Նա պնդում էր՝ «ես պետք է շատ սովորեմ, որպեսզի շատ կոռեկտ լինի իմ գրված տեքստը»: Տեքստը մատնանշում է 2 ուղղություն, որ մեզ ոչնչացրել են, կոտորել են, որովհետեւ նաեւ քրիստոնյա ենք, ես համարում եմ շատ կարեւոր, որ դա ասում է ամերիկացին, եւ վերջում երգի տեքստային մասը ավարտվում է` ոճրագործությունը մինչ օրս չեն դատապարտել:
Ա. Ա.- Մեզ կոտորել են, բայց երբ որ շատ ենք դրա մասին խոսում, բացասական էմոցիաներ ենք ապրում: Ես վախենում եմ, որ 100-ամյակին այդ բացասական էմոցիաները մեզ վրա մենք շատ վերցնենք, մենք՝ շուրջ 10 միլիոն հայերս, հոգեբանական սթրես ապրենք, բայց աշխարհի համար ինչ-որ իրադարձություն կլինի, որը եւ կանցնի:
Ս. Պ.– Ես 20 տարի ապրել եմ «դրսում» եւ շատ լավ գիտեմ, թե այնտեղ ինչպես են վերաբերվում այդ հարցին: Երբ շատ ենք աֆիշացնում այդ ցեղասպանության հասկացողությունը եւ նույնիսկ օրերը նշում ենք, օտարների մոտ տեսել եմ նեգատիվ վերաբերմունք, այսինքն՝ վերաբերվում են հային կարծես ինչ-որ բան մուրացող, աշխարհից ինչ-որ բան պահանջող, նեղացած աշխարհից: Ես անձամբ, որպես հայ, չէի ուզենա լիներ այդպիսի զգացում: Չեմ ուզում, որ մեզ ընկալեն որպես ճնշվածի, որպես ունեզրկվածի, կոտորվածի, սպանվածի, որովհետեւ վերջին հաշվով ես ինքս չեմ ուզում լինել զոհ, ես զոհի զգացումով չեմ ուզում ապրել:
Քննարկումն` ամբողջությամբ
Պատրաստեց
ԱՐԱՄ ԱԲՐԱՀԱՄՅԱՆԸ
«Առավոտ» օրաթերթ
06.11.2014
