Աշխարհում մահացությունների 5 տոկոսի պատճառը շաքարային հիվանդությունն է: «Շաքարային հիվանդությունը առաջանում է ենթաստամոքսային գեղձի նորմալ գործունեության խանգարման պատճառով: Ենթաստամոքսային գեղձը արտադրում է ինսուլին հորմոնը, որը կարգավորում է օրգանիզմի նյութափոխանակությունը: Ինսուլինի նվազման հետևանքով առաջանում է նյութափոխանակության խանգարում, ինչն էլ հանգեցնում է արյան մեջ գլյուկոզայի քանակի բարձրացմանը»,- ասում է էնդոկրինոլոգ Սամվել Հարությունյանը: Նրա խոսքով՝ շաքարային հիվանդության հիմնական ախտանշաններն են անընդհատ ծարավի զգացումը, ուշագնացությունը, արագ միզարտադրությունը և այլն:
7-ամյա Նարեկը արդեն մի քանի օր է, ինչ հիվանդանոցում է: «Նարեկը շատ աշխույժ երեխա է, նա մեկ րոպե անգամ չի կարողանում հանգիստ նստել, իսկ վերջերս նկատել էի, որ ամբողջ օրը երեխան քնում է, միշտ հոգնած է, անգամ քայլել չէր ցանկանում»,- ասում է մայրը՝ Ինգան: Ծնողները անհանգստացած երեխայի տարօրինակ պահվածքով՝ տանում են բուժստուգման և պարզվում է, որ շաքարային հիվանդություն ունի:
«Սկզբից շաքարը շատ բարձր էր, հիմա արդեն բժիշկների հսկողության տակ է, սնվում է հատուկ սննդակարգով և շաքարի քանակությունը բավականին իջել է>>,- ասáõÙ ¿ տիկին Ինգան: Բայց Նարեկը արդեն կարոտել է իրենց բակը , ընկերներին և գույնզգույն թղթերով կոնֆետները: «Շատ եմ սպասում, թե երբ է գալու երեկոյան ժամը 11-ը. այդ ժամին ինձ միրգ և մի փոքրիկ կտոր շոկոլադ են տալիս, ախր հաց էլ են շատ քիչ տալիս, չեմ կշտանում»,- գանգատվում է Նարեկը:
Բժշկի խոսքով՝ շաքարային հիվանդության առաջացման պատճառները տարբեր են. անառողջ սնունդը, նստակյաց կյանքը, ժառանգականությունը, սթրեսները և այլն: 28-ամյա Սևակի համար շաքարային հիվանդության առաջացման պատճառ է դարձել վախը: «18 տարեկան էի, ընկերներով կռիվ էինք արել, ինձ ծեծել էին, ուժեղ վախեցել էի, դրանից հետո իմ մոտ հայտնաբերվեց շաքարախտ»,- ասում է նա:
Տարբերվում է շաքարային հիվանդության երկու տեսակ: «Առաջինը, որը անվանում են նաև երիտասարդների դիաբետ, առաջանում է ենթաստամոքսային գեղձի էնդոկրինային բջիջների վնասվելու դեպքում, ինչի հետևանքով դրանք բավարար քանակով ինսուլին չեն արտադրում: Իսկ բջիջները կարող են վնասվել սթրեսներից, վիրուսային հիվանդություններից և այլն: Երկրորդ տիպի դիաբետի առաջացման պատճառը սովորաբար սխալ սնունդն է, ինչը բերում է նյութափոխանության խանգարումների»,- ասում է պարոն Հարությունյանը: Նրա պարզաբանմամբ՝ առաջին տիպի հիվանդները մշտական ինսուլինի կարիք ունեն, բուժման բացակայության պայմաններում հիվանդությունը արագ զարգանում է, և հիվանդը կարող է մահանալ, իսկ երկրորդի դեպքում՝ հիվանդությունը դանդաղ է զարգանում, հիվանդը կարող է նույնիսկ ախտանշանները չզգալ:
50-ամյա Անդրանիկ Զուռնաչյանը արդեն 20 տարի է` շաքարային հիվանդություն ունի: «Ես միշտ եղել եմ բժիշկների հսկողության տակ, սնվել եմ հատուկ սննդակարգով, բայց վերջերս շատ եմ խախտում, ընկերական շրջապատում ոգելից խմիչքներից չեմ կարողանոեւմ հրաժարվել, դրանց պատճառով շաքարս բարձարանում է և արդեն ազդել է տեսողությանս»,- ասում է նա:
Սամբել Հարությունյանի հավաստմամբ՝ շաքարային դիաբետը այն հիվանդությունը չէ, որի դեպքում հիվանդը չկարողանա աշխատել կամ անկողնում գամված լինել: «Բուժումը, իհարկե, կախված է դիաբետի տեսակից: Առաջին տիպի դիաբետի դեպքում պարտադիր անհրաժեշտ է ինսուլինի ներարկումներ, իսկ երկրորդ տիպի հիվանդները նույնիսկ կարող են բավարարվել ճիշտ սննդակարգով և բժշկի կողմից նշանակված դեղերը խմելով»: Բժշկի հավաստմամբ ֆիզիկական ակտիվ կյանք վարելու, ճիշտ սննդակարգի և նշանակված դեղերը խմելու դեպքում, ոչինչ չի խանգարի շաքարային դիաբետով հիվանդին լիարժեք կյանք վարել:
Առողջապահության համաշխարհային կազմակերպության տվյալներով՝ յուրաքանչյուր տարի 10 միլիոնով ավելանում է շաքարային դիաբետ ունեցող մարդկանց թիվը: Սրտանոթային և ուռուցքային հիվանդություններից հետո, իր տարածվածությամբ այն երրորդ տեղն է գրավում:
Անի Ենոքյան
