Առցանց «Առավոտի» «Դեմ առ դեմ» հաղորդաշարի հյուրերն են 5-րդ գումարման
խորհրդարանի պետաիրավական հարցերի հանձնաժողովի անդամ, ՀՀԿ խմբակցության պատգամավոր Վահրամ Մկրտչյանը եւ իրավապաշտպան, «Իրավունքի եւ ազատության կենտրոնի» նախագահ Վարդան Հարությունյանը: Թեման՝ «Հետընտրական զարգացումներ. ՍԴ-ում կվիճարկվեն խորհրդարանական ընտրությունները»:
Ապրիլի 25-ին ՍԴ-ն կքննի Կոնգրես-ՀԺԿ դաշինքի դիմումը՝ ապրիլի 2-ին կայացած խորհրդարանական ընտրությունների արդյունքները վիճարկելու մասին: Իրենց դիմումի հիմնավորումն է`ընտրությունների ժամանակ վարչական ռեսուրսի կիրառում, ընտրակաշառքներ եւ վերահսկողությունն ընտրողի կամարտահայտության նկատմամբ: Դաշինքի ներկայացուցիչ Արամ Մանուկյանը պնդում է, որ միջինն ամեն տեղամասում ընտրողների 5 տոկոսը կույր է եղել: Արաբկիրում 100 հոգի կարիք է ունեցել օգնողի: 28 հազար դիտորդ է եղել. Արամ Մանուկյանը պնդում է, որ դրանք թաղի խուժանն են եղել, աշխատում էին իշխանությունների համար. «Նրանք տեղամասում էին, երբ պետք էր, գրպանից հանում էր դիտորդի բեյջը, երբ պետք էր՝ վստահված անձի»: Եվ այլն: ՀԱԿ-ը ՍԴ դիմելու փաստաթղթերին կկցի նաեւ դպրոցների տնօրենների հայտնի ձայնագրությունը եւ ՀՀԿ-ական պատգամավոր Արտակ Սարգսյանի աշխատակիցների ձայնագրությունը:
Նելլի Գրիգորյան.– Պարոն Հարությունյան, Ձեր կարծիքով՝ իմաստ ունե՞ր ընդհանրապես Սահմանադրական դատարանում վիճարկել ընտրությունները, հաշվի առնելով, որ անկախ Հայաստանի Սահմանադրական դատարանը իշխանություններին ոչ հաճո որոշում չի կայացրել:
Վարդան Հարությունյան.– Այն, որ ՍԴ-ն կամ ընդհանրապես դատարանները հակված են իշխանահաճո վճիռներ կայացնելու, արդեն իսկ հիմք է կասկածի տակ դնելու երկրում հնարավոր բոլոր զարգացումները, առավել եւս՝ ընտրական: Շատ ուրախալի, ցանկալի, երազանքի նման մի բան կլիներ, եթե Հայաստանում տեղի ունենային ընտրություններ եւ չվիճարկվեին, պարտվողները շնորհավորեին հաղթողներին, հաղթողներն էլ ծառայեին ժողովրդին: Բայց տարիների պատմությունը ցույց է տալիս, որ քայլ առ քայլ հեռանում ենք ազատ, արդար, թափանցիկ ընտրություններից:
Կարդացեք նաև
Ն.Գ.- Այս ընտրությունները գրեթե այդպիսին էին՝ պարտվողները լուռ ընդունեցին իրենց պարտությունը եւ տպավորություն կա, որ Կոնգրես-ՀԺԿ դաշինքի՝ ՍԴ դիմելու քայլն էլ շատ ձեւական է:
Վ. Հ.- Չեմ կարծում, որ լուռ ընդունեցին, հայտարարություններ եղել են:
Ն. Գ.- Գործողություններ չեն եղել:
Վ. Հ.– Իսկ որ Կոնգրես-ՀԺԿ-ն շարունակում է պայքարը եւ վիճարկում է ընտրությունների արդյունքները, դա խոսում է այն մասին, որ նրանք շատ ավելի քաղաքականացված ուժ են, քան մյուս պարտված ուժերը: Իսկ առհասարակ, իմ կարծիքով՝ մեզանում միշտ էլ իշխանությունները օգտագործել են իրենց ռեսուրսը՝ հաղթանակ ապահովելու համար: Ընտրությունների արդյունքները վիճարկելու բոլոր հիմքերը կան:
Ն. Գ.– Թեպետ այս ընտրություններում, այսպես կոչված, ընտրակեղծարարության մեխանիզմն ավելի սահուն աշխատեց, այդուհանդերձ, աղմկահարույց ձայնագրությունները՝ դպրոցների եւ մանկապարտեզների տնօրենների, ՍԱՍ ընկերությունում նախընտրական ժողովի, Չարենցավանի քաղաքապետի հետ կապված, իրավական բավարար հիմք չե՞ն, որքան էլ իշխող ՀՀԿ-ն ընտրությունները մեկ կամ մի քանի քայլ առաջ որակի:
Վահրամ Մկրտչյան.– Փաստենք մի հանգամանք. եզակի ընտրություններ են, որ հետընտրական գործընթացներ չեն զարգանում փողոցում: Սա շատ լուրջ ձեռքբերում է եւ աշխատանքի արդյունք: Հիշենք, որ ԸՕ-ն բավական լայն կոնսենսուսով է ընդունվել՝ 4+4+4 ձեւաչափում, ու այդ ուժն էլ այսօր ՍԴ է դիմում:
Ն. Գ.– Հետընտրական գործընթացներում փողոց դուրս չգալը նաեւ հիասթափության արդյունք է: Մարդիկ տարիներ շարունակ իրենց իրավունքները չեն կարողացել պաշտպանել:
Վ. Մ.- Միշտ էլ ընտրողը որակել է ընտրության արդյունքները եւ փորձել է իր իրավունքները պաշտպանել նաեւ փողոցում: Ճիշտ է, նրանց ուղղորդել են նաեւ քաղաքական ուժերը: Բայց ՍԴ դիմելու այս քայլն էլ փաստում է նաեւ, որ ընտրողը գոհ է ընտրության արդյունքներից: Ընտրություններին մասնակից քաղաքական ուժերից 9-ից 8-ն էլ փաստում է, որ իրենց քվեն չի կեղծվել: Իսկ Կոնգրես-ՀԺԿ դաշինքի հայցն էլ, իմ կարծիքով, այդքան հիմնավոր չէ:
Ն. Գ.– Ինչո՞ւ:
Վ. Մ.– Տեղամասերում տեսագրումը, ընտրացուցակների հրապարակումը եւ այլն, փաստում են, որ ընտրությունները իդեալականին մոտ են եղել, միջազգային դիտորդներն էլ, մեծ հաշվով, դա արձանագրեցին:
Ն. Գ.- Տեղամասից դուրս ընտրակաշառքներ են բաժանվել:
Վ. Մ.– Այդպիսի փաստեր ըստ էության չկան: Մի քանի դեպք եղել է, եթե չեմ սխալվում՝ 8 դեպքով քրեական գործ է հարուցվել: Նույնը ՍԱՍ ընկերության նախընտրական ժողովի հետ կապված: Քրեական գործը հարուցվել է, ընթացքը ցույց կտա: Իսկ դպրոցների եւ մանկապարտեզների տնօրենների ձայնագրության մասով քանիցս ասվել է՝ դասապրոցեսից դուրս յուրաքանչյուրն իրավունք ունի իր քաղաքական նախասիրություններն իրականացնել: Ուստի դա էլ եմ անհիմն համարում:
Վ. Հ. – Մարդիկ դուրս չեկան փողոց այն պատճառով, որ ընտրություններից առաջ այդ թեման փակվել էր. դա սահմանադրական փոփոխություններն էին եւ խորհրդարանական համակարգին անցումը: Նախկինում ընտրողը քվեարկում էր ընդդիմադիր մեկ թեկնածուի օգտին ու անկախ թաղի խուժանից, իշխանական ռեսուրսից, դուրս էր գալիս իր տված մեկ ձայնը պաշտպանելու: Հիմա այդ ինստիտուտը վերացվեց, մարդիկ մեկ անձի ձայն չեն տալիս, 100-120-130 մարդու են ձայն տալիս: Ձայները փոշիանում են:
Ն. Գ.- Ընտրակաշառքներ մասսայաբար բաժանվում էին, բայց փաստեր չկան, ինչո՞ւ, գուցե դրանք իսկապե՞ս նվիրատվություններ էին:
Վ. Հ.- Ընտրակեղծարարությունը դառնում է մասնագիտություն: Ընտրակեղծարարները կամաց-կամաց մասնագիտացել են եւ հաջորդ ընտրությունները շատ ավելի լավ տպավորություններ են թողնելու: Մենք սկսել ենք 90-ականների մի հատվածից, երբ ավտոմատներով մտնում էին ընտրատարածք եւ սկսում էին կրակել: Հետո եղավ, երբ ավտոմատներով մտնում էին ու չէին կրակում, դա մի քայլ առաջ էր: Հետո առանց ավտոմատ էին մտնում, հոխորտում էին լրագրողների կամ դիտորդների վրա: Հիմա եկավ մի պահ, որ մեքենան ինքն է կատարելագործվել ու դժվար է արձանագրել այն, ինչ արձանագրվում էր 10-15 տարի առաջ:
Ն. Գ.– Կոնգրես-ՀԺԿ դաշինքի՝ ՍԴ դիմելու քայլը նաեւ տարօրինակ ընկալվեց, քանի որ Ընտրական օրենսգրքի «4+4+4» ձեւաչափի քննարկումներից հետո Լեւոն Զուրաբյանը իշխանական կողմից առավել վստահ էր եւ հավաստիացնում էր, որ այս օրենսգիրքը վերահսկողության հնարավորություն չի տալու, ընտրացուցակների մաքրումը եւ քվեարկածների ցուցակների հրապարակումը կանխելու են կեղծիքները: Այդ համաձայնությունները անգամ «պատմական» որակվեցին:
Վ. Հ.– Լեւոն Զուրաբյանը իրավունք ունի, չէ՞, միամիտ լինելու: 4+4+4 թվաբանական գործողության ժամանակ առիթ ունեցել եմ ասելու, որ չեմ կարծում, թե ընդդիմության ոգեւորությունը տեղին է, որ ամեն ինչ լավ է լինելու, որ վերահսկողական լծակները հզոր են, անսասան, ամուր, որ դրանց դեմ խաղ լինել չի կարող: Մարդիկ կամ սխալվել են, կամ միամիտ են՝ ես չգիտեմ: Ընտրությունը չկեղծելու առաջին կարեւորագույն պայմանը իշխանության քաղաքական կամքն է: Բայց ես, ի տարբերություն մեր ընդդիմության, այդքան միամիտ չեմ: Ես նույնիսկ չեմ էլ ուզում լավ երկրում ապրել, ես ուզում եմ, որ իմ երեխաները լավ երկրում ապրեն:
Վ. Մ.- Դուք էլ եք ապրելու՝ մեզ հետ միասին: Լեւոն Զուրաբյանը իմ համակուրսեցին է, մենք միասին ենք սովորել ու հեչ միամիտ չէ, փորձառու քաղաքական գործիչ է:
Վ. Հ. – Այդ դեպքում խաբվել է:
Վ. Մ.– Իրենց պնդմամբ է, որ մենք դեմ գնալով Վենետիկի հանձնաժողովին, հրապարակել ենք ընտրական ցուցակները: Ես կարող եմ ՀՀԿ-ի ներքին քննարկումներից «խոհանոց» բացել. մեկ-երկու մարդիկ, ովքեր հավանաբար շատ էին ուզում ընտրվել, իրենց դիրքը չարաշահելու տարբերակով գնացել են: Բայց վստահեցնում եմ՝ նախագահը ցուցում է տվել մնալ օրենքի եւ օրինականության շրջանակներում: Մեզ ավելորդ քվեներ պետք չեն, օրինական քվեներ են պետք:
Ավելի մանրամասն՝
Զրույցը վարեց ՆԵԼԼԻ ԳՐԻԳՈՐՅԱՆԸ
«Առավոտ»
22,04.2017
