Այսօր Շիրակի մարզի Գետք գյուղի միջնակարգ դպրոցում գիտելիքի օրը՝ սեպտեմբերի 1-ը նշելուց բացի, տոնեցին նաև դպրոցը գեներալ-մայոր Արտուշ Հարությունյանի անունով կոչելը։
Արտուշ Հարությունյանը 1950-56 թվականներին սովորել է իր հարազատ գյուղի դպրոցում, նա գյուղի միակ գեներալն է եղել։ Նա մասնակցել է աֆղանական պատերազմին՝ այստեղ ստանալով «Չոռնի պալկովնիկ» մականունը, եղել է այն եզակի հայ զինվորականներից, որը ռազմական պատմության մեջ աննախադեպ երթ է կատարել․ խոսքը Պամիրի երթի մասին է։
Ինչպես պատմում է որդին՝ Արմեն Հարությունյանը, դեկտեմբեր ամսին, -40 աստիճան ցրտին Արտուշ Հարությունյանի գունդը, անցնելով 800 կիլոմետր, 10 լեռնանցք ու չկորցնելով ոչ մի զինվոր՝ մտել է Աֆղանստան և մարտերով հասել Բադախշան նահանգի կենտրոն՝ Ֆայզաբադ քաղաք։ Մի ամսից Արտուշ Հարությունյանը դարձել է գնդի հրամանատար ու երեք տարի շարունակ ղեկավարել այն։ Նրա հարազատները պատմում են, որ թշնամիները նրա գլխի համար մեծ գումարներ են խոստացել։
Արտուշ Հարությունյանը կանգնած է նաև Հայոց բանակի ստեղծման ակունքներում, 1986 թվականին նշանակվել է Սովետական Հայաստանի զինվորական կոմիսար, 1991 թվականին էլ նշանակվել է Պաշտպանության նախարարի առաջին տեղակալը։
Որդին՝ Արմեն Հարությունյանն ասում է, որ հայրը մեր մասնակցություն է ունեցել սահմանամերձ շրջաններում նոր զորամասերի ստեղծմանը, Արցախում սկսված թեժ մարտերի ժամանակ էլ գլխավորել է Մարտակերտի հայկական զորքերը, հետո՝ Հադրութի, հարավ-արևելյան օպերատիվ ուղղություններով։
Ինչևէ, դպրոցը գեներալի անունով անվանակոչելու որոշում եղել է դեռևս 2001 թվականի հուլիսի 7-ին Շիրակի մարզպետ Ֆելիքս Փիրումյանի օրոք, սակայն, տարիներ շարունակ այն պետական գրանցում չի ստացել։ Երկարատև քաշքշուկներից հետո այս տարվա հուլիսին նոր միայն այն պետական գրանցում է ստացել, ընդ որում Գետքի բնակիչների՝ նախագահին, վարչապետին, մարզպետին ուղղված դիմում- ստորագրահավաքով։
Գեներալի որդին ասում է՝ ինչ-որ խոչընդոտներ եղել են, սակայն չի մանրամասնում, թե ով էր խոչընդոտողը։ Սակայն գյուղի տարեց բնակիչներից մեկը՝ Զարզանդ Ալեքսանյանը պատմեց, որ խոչընդոտողը եղել է գյուղապետը՝ Հովիկ Մխիթարյանը։ Ըստ մեր զրուցակցի, թեև գյուղի դպրոցի նոր շենքը կառուցվել է գեներալ Հարությունյանի շնորհիվ, սակայն գյուղապետի ընտրությունների հետ կապված որոշակի լարվածություն է ստեղծվել գյուղապետի ու Հարությունյանների ազգուտակի միջև։ Սկզբում գյուղապետը եղել է գեներալի ազգականը՝ Արտաշ Հարությունյանը, այնուհետ գյուղապետ դարձել է Հովիկ Մխիթարյանը։ Վերջիններս միշտ մրցակցել են գյուղապետի պաշտոնի համար ու որոշակի լարվածություն է առաջացել երկու ազգերի միջև։ Գյուղապետն էլ ամեն կերպ խոչընդոտել է, որ դպրոցը չանվանակոչվի գեներալի անվամբ, թեև, ըստ մեր զրուցակցի, գեներալը բարի մարդ էր ու մեծ լավություններ էր արել գյուղապետ Մխիթարյանին։
Ի դեպ, այսօր դպրոցում կազմակերպված միջոցառմանը գյուղապետ Հովիկ Մխիթարյանը չէր մասնակցում, նրա հետ փորձեցինք կապ հաստատել հեռախոսով, սակայն նա մեր հեռախոսազանգերին այդպես էլ չպատասխանեց։
Նունե ԱՐԵՎՇԱՏՅԱՆ
