Այս օրերին շրջանառության մեջ է դրվել կառավարության որոշման մի նախագիծ, ըստ որի՝ նախատեսվում է լուծարել ՀՀ կրթության եւ գիտության նախարարության աշխատակազմի լեզվի պետական տեսչությունը, ինչպես նաեւ կրթության պետական տեսչությանը։
Նույն նախագծով առաջարկվում է ստեղծել կրթության եւ գիտության նախարարության կրթության տեսչական մարմին։ Ու եթե լուծարվելիք կրթության պետական տեսչության գործառույթներն ըստ էության փոխանցվելու են նորաստեղծ մարմնին, ապա լեզվի պետական տեսչությունը պարզապես դադարելու է գոյություն ունենալ ու վերջ։
Նշված նախագիծը հեղինակած կառավարության աշխատակազմի տեսչական բարեփոխումների խմբի ղեկավար Հայկ Այվազյանին խնդրեցինք հիմնավորել, թե Հայաստանի Հանրապետությանն ինչո՞ւ այլեւս հարկավոր չէ լեզվի պետական տեսչություն։
«Առաջին հիմնավորումն այն է, որ «Լեզվի մասին» օրենքում ընդհանրապես ոչ մի դրույթ չկա վերահսկողության մասին։ Այլ օրենքներում նույնպես չենք գտել նման դրույթ, որով որեւիցե մի պետական մարմնի տրվել է վերահսկելու լիազորություն, լեզվի տեսչության միջոցով, բնականաբար»,- պատասխանեց նա։
Այսինքն՝ լեզվի պետական տեսչությունն այսքան ժամանակ ապօրինի՞ է գործել։ «Ապօրինի չասենք, բայց, այո, որոշակի լիազորություններ կան, որոնք օրենքով նախատեսված չեն եղել։ Եվ հենց դրա համար էլ իրենք մինչեւ հիմա ստուգում չեն իրականացրել, այլ միայն վարչական վարույթ են հարուցել, ինչը չի կարելի կոչել վերահսկողություն։ Օրենքով չնախատեսված գործառույթ են իրականացրել»,- շարունակեց նա՝ համոզմունք հայտնելով, թե լեզվի անաղարտությունը պահպանելու համար վերահսկողությունը լավագույն միջոցը չէ։
«Լեզվի տեսչությունն, ըստ էության, կենտրոնացել էր ընդամենը գրվածքների վրա, ու դրա հետեւանքով հիմնականում խնդիր էին ունենում միջազգային լոգոները։ Օրինակ, պատկերացրեք, «Գուգլը» Հայաստանում գրասենյակ ունենա, դրա վրա իր լոգոն կախի, գան տուգանեն։ «Գուգլը» աշխարհի ամենաթանկ բրենդն է»,- փակագծերը բացեց Հայկ Այվազյանը։
Դիտարկմանը՝ բայց չէ՞ որ հայերեն գրելն օրենքի պահանջ է, նա արձագանքեց. «Նկարների դեպքում՝ ոչ։ Այստեղ իրավական շատ լուրջ խնդիր կա, որն այդպես էլ անլուծելի մնաց։ Լոգոն գրանցվում է որպես նկար, մենք չենք կարող տուգանել նկար կախելու համար։ Մենք կարող ենք տուգանել ոչ հայերեն գրելու համար։ Լեզվի տեսչությունն այդ մասին շատ լավ գիտի։ Դատարանում այդ բոլոր գործերը պարտվում է, բնականաբար։ …Եթե ինչ-որ մեկը կարծում է, որ հայերենի գործածությունն այդպես պետք է պահպանենք, ապա, իմ կարծիքով, վերահսկողության միջոցով մարդկանց մեջ մեր լեզվի նկատմամբ սեր առաջացնելը ամենավատ ձեւն է»:
Աննա ԶԱԽԱՐՅԱՆ
Հոդվածն ամբողջությամբ կարող եք կարդալ «Հայկական ժամանակ» թերթի այսօրվա համարում
