«Լուսակն» հրատարակչությունը հրատարակել է լրագրող, երբեմնի ռադիոհաղորդավար Հրաչյա Մարտիրոսյանի հեղինակած 4-րդ գիրքը՝ «Հայ-գերմանական ռապսոդիա»։ Գիրքն անկեղծորեն պատմում է հայ ամուսիններ Մհերի եւ Խանդութի՝ Գերմանիա կատարած դժվարին ճամփորդության մասին։ Ամուսինները, արձագանքելով դստեր եւ փեսայի հրավերին, որոշել էին Մյունխեն հասնել գնացքով։ Եվ ահա Կիեւից նրանք նստում են Սլովակիա մեկնող գնացքը։ Ճանապարհին գնացքում նրանց տհաճ անակնկալ էր սպասվում։ Մոտենում են հսկիչները, ստուգում տոմսերն ու ասում, որ նրանցից յուրաքանչյուրը եւս 60-ական դոլար պետք է վճարի՝ ի տարբերություն ՌԴ-ի եւ Ուկրաինիայի քաղաքացիների, քանզի հանդիսանում են ՀՀ քաղաքացի… Ամուսինները հաջորդ կայարանում իջնում են, դրամարկղում կատարում անհրաժեշտ մուծումը եւ նույն գնացքով շարունակում ճանապարհը։ Նույն տհաճ եւ ավելի ցավեցնող անակնկալն էր սպասվում ամուսիններին Չեխիայում։ Նրանց գնացքից ծանր իրերով իջեցրին, սակայն դրամարկղը պետք է բացվեր ժամեր անց… Բնական է, որ գնացքը գնաց… Այստեղ էր, որ ամուսիններին պարուրեց հուսահատությունը, Մյունխենի երկաթուղային կայարանում նրանց պետք է դիմավորեին եւ մեքենայով գնային Էբերսբերգ քաղաք…Հաջորդ գնացքը Պրահա էր մեկնում ուշ երեկոյան։ Ամուսինները տանջալից ժամեր մեռցնելուց հետո Պրահա մեկնող գնացքը նստեցին…Վերջապես հասան Մյունխեն մեկնող գնացքին… Մյունխեն հասան դստեր հետ պայմանավորված ժամից մոտ մեկ օր ուշ… իջել են, կայարանում դիմավորող չունեն, չգիտեն՝ ո՞ւր պետք է գնան, լեզու չգիտեն, իսկ դստեր տուն կատարած հեռախոսազանգերին պատասխանող չկա… Ինչեւէ, մի կերպ ելքը գտնվում է…
Փիլիսոփախոհական վեպը, որքան էլ որ անհատի անձնականն է, այդուհանդերձ, Մհերի եւ Խանդութի ապրածն ու չապրածը համամարդկային է եւ ավելի ճիշտ՝ համահայկական, այն բոլորիս է վերաբերում եւ ինչ պատուհասել էր նրանց, կարող էր պատահել ցանկացածիս հետ։ Առանցքում հայն է՝ իր երկրին պատուհասած երկար ու ձիգ անցումային տարիներով… Սակավաթիվ հերոսների կերպարներն անբողջական են, չնայած ունեցած խնդիրներին։ Գիրքն առանձնանում է գեղարվեստական արտահայտամիջոցներով (օրինակ՝ քանի դեռ արեւը չէր հավաքել իր շողերը), պարզ ու հասկանալի լեզվի շարադրանքով, այն ընթերցվում է հետաքրքրությամբ, մեկ շնչով։ Շրջահայաց հեղինակը նաեւ ուշագրավ դաս է տալիս՝ «Դիմացինիդ հետ, եթե նա քո հարազատդ չէ, հարկավոր է տարածություն պահել, որը երբեք չպետք է խախտվի»։ Գիրքը մեր իրականությունում նաեւ նոր խոսք է այսօրվա Գերմանիայի Դաշնության բնակչի քաղաքացիական կեցվածքի մասին՝ օտարին, անօգնականին սատարելու պատրաստակամությամբ։
Գ. ԱՐՇԱԿՅԱՆ
«Առավոտ» օրաթերթ,
21.05.2019
