«ՈՒԶՈՒՄ ԵՄ ԱՊՐԵԼ ԱԶԱՏ, ԱՆԿԱԽ… ՈՒ ՀԱՅԱՍՏԱՆՈՒՄ»

Ասում են արտակարգ դրությունից հետո արտոնված առաջին հանրահավաքի մասնակից երիտասարդները

Շաբաթ օրը Երեւանի Կիրովի մանկական զբոսայգում տեղի ունեցավ մարտի մեկից հետո արտոնված առաջին հանրահավաքը: Միջոցառման մասին քաղաքապետարանին իրազեկել էր «Կանայք հանուն խաղաղության» հասարակական կազմակերպությունը: Իշխանությունն էլ՝ ի դեմս քաղաքապետարանի, կանանց առաջարկել էր զբոսայգու հրապարակում երկու ժամ քարոզել եւ պաշտպանել խաղաղությունը: Հանրահավաքը բավականին բազմամարդ էր, ըստ որոշ հաշվարկների՝ 10-12 հազար մարդ էր մասնակցում: Կանանց հետ հարթակում էին առաջին նախագահի գլխավորած շարժման մասնակիցներ Արամ Զավենի Սարգսյանը, Լեւոն Տեր-Պետրոսյանի շտաբի ներկայացուցիչ Լեւոն Զուրաբյանը, խափանման միջոցը փոխելու շնորհիվ ազատության մեջ հայտնված Սուրեն Սուրենյանցը, վանատուրցի ազատամարտիկ Արշալույս Բոզինյանը, ՆԺԿ-ի, ՍԴՀԿ-ի, ԺՈՒԿ-ի եւ շարժմանը միացած մյուս կուսակցությունների՝ ազատության մեջ գտնվող ներկայացուցիչները, ինչպես նաեւ առաջին նախագահի տիկինը՝ Լյուդմիլա Տեր-Պետրոսյանը եւ ազատազրկվածների կանայք: Ավելի ուշ նրանց միացավ նաեւ Ստեփան Դեմիրճյանը: Հանրահավաքի մասնակիցները բավականին բարձր տրամադրությամբ եւ մարտական ոգով էին: Երաժշտությանը զուգահեռ՝ հնչում էին արդեն հայտնի «Պայքար, պայքար մինչեւ վերջ», «Ազատություն քաղբանտարկյալներին», «Ազատ, անկախ Հայաստան», «Ազատություն», «Հիմա» եւ այլ կարգախոսները, ձեռքներին եռագույն դրոշներ էին եւ ազատազրկվածների նկարները: Աչքի էր ընկնում հանրահավաքի երիտասարդ մասնակիցների քանակը, որոնք «Ազատ, անկախ Հայաստան» վանկարկելով քոչարի էին պարում: Եվրոպական տարածաշրջանային ակադեմիայի ուսանող Լեւոն Զոհրաբյանն «Առավոտի» հետ զրույցում ասաց. «Մեզ ստիպել է հավաքվել այն, որ ցանկանում ենք ապրել ազատ, անկախ՝ ու Հայաստանում, դրա համար էլ սատարում ենք Լեւոն Տեր-Պետրոսյանին»:

Հանրահավաքը վարում էր ՆԺԿ վարչության անդամ Հրաչյա Սարգսյանը: Նախ մեկ րոպե լռությամբ մասնակիցները հարգեցին մարտի 1-ի զոհերի հիշատակը՝ բռունցք արած ձեռքերը վեր պարզած: Ամփոփելով անցած ժամանակաշրջանը՝ Հ. Սարգսյանը նկատեց, որ «միեւնույն է, այդ ամենը չեն կարող թուլացնել այն ալիքը, մտածողությունը, հոգեվիճակը, որն առկա է ժողովրդի մեջ: Վկան՝ այս պահն է: Սառույցը կոտրվել է: Մեր ճնշման տակ եւ դրա հետեւանքով ձեւավորված միջազգային կարծիքի ներքո՝ ԵԽԽՎ-ի եւ ԱՄՆ Կոնգրեսի քննարկումներ, իշխանությունները մի տեսակ վախեցած նահանջ ապրեցին. արդեն ունենք խափանման միջոցը փոխելու արդյունքում ազատության մեջ հայտնված 20 մարդ»: Գրիզելդա Ղազարյանը՝ լուսահոգի ակադեմիկոս Ռաֆայել Ղազարյանի կինը, անդրադառնալով նոր կառավարությանը՝ մաթեմատիկոս վարչապետին հիշեցրեց, որ գումարելիների տեղափոխությունից գումարը չի փոխվում: Լենինյան՝ «սովորել, սովորել, սովորել» վարչապետական կարգախոս-հորդորի առիթով էլ ասում է. «Սովորածին պետք է պաշտոն տալ. երկիրն այնպիսի վիճակում է, որ մենք չենք կարող կառավարությունում եւ ԱԺ-ում տարրական դասարաններ բացել ու սպասել»:

Սուրեն Սուրենյանցի ելույթի առաջին րոպեներից հետո հոսանքն անջատվեց: Մոտավորապես 30 րոպե հանրահավաքը «խաթարվեց», եւ մինչ կազմակերպիչները սեփական ուժերով վերականգնեցին այն՝ գեներատոր բերեցին, այդ ընթացքում մարդիկ վանկարկում էին «Լե-վոն», «Ա-զա-տու-թյուն», «Սեր-ժիկ հե-ռա-ցիր»: Եթե հոսանքազրկումն անգամ զուտ պատահականություն էր, բնականաբար՝ որպես միտում ընկալվեց: Հանրահավաքի ավարտին՝ 17.00-ին, կազմակերպիչները որոշեցին վերականգնել կորսված րոպեները եւ 20 րոպե ուշ ավարտել այն: Սակայն նրանց մոտեցավ Կենտրոնի ոստիկանության պետի ծառայության գծով տեղակալ, գնդապետ Բաղդասարյանը եւ պահանջեց, որպեսզի դադարեցնեն հանրահավաքը, քանի որ ժամանակը սպառվել է: Լեւոն Զուրաբյանը մոտ 10 րոպե փորձում էր ոստիկանին բացատրել, որ իրենք անօրինական ոչինչ չեն անում եւ ցանկանում են լիարժեք օգտագործել արտոնված երկու ժամը: Ոստիկանն անդրդվելի մնաց: Այս իրավիճակից զայրացած՝ մարդիկ ուղեւորվեցին դեպի Հյուսիսային պողոտա: Ստացվեց, որ իշխանությունները կամ նրանց ներկայացուցիչները հանրահավաքի մասնակիցներին սադրեցին չարտոնված երթի: Հյուսիսային պողոտայում եւս մեկ ժամ մարդիկ հեղափոխական կոչեր էին հնչեցնում եւ հայհոյախառն արտահայտություններ շպրտում տարածքում մերթընդմերթ շրջող ոստիկանների հասցեին: Այդ ընթացքում «դեպքի վայր» բերված ոստիկանները շրջափակեցին Ազատության հրապարակը: «Օպերացիան» գլխավորում էր ոստիկանության Երեւանի վարչության պետ Ներսես Նազարյանը: Այն բանից հետո, երբ ոստիկանները «Կանայք հանուն խաղաղության» կազմակերպության նախագահ Գայանե Մարտիրոսյանին սպառնացել էին, որ ուժ կկիրառեն եւ ողջ պատասխանատվությունն իր վրա կգցեն՝ մարդիկ ցրվեցին: