Գունաթափ դարպասի դռնից ներս դեպի բակ տանող բետոնապատ արահետ է։ Մոլախոտերը գալարվել են միմյանց և ծառերին, որոնք կքել են պտուղների ծանրությունից։ 88-ամյա Օլյա տատի այգում թաց աշուն է։
Ծնվել է Հրազդանի տարածաշրջանի Ջրառատ գյուղում։ 1941 թ․ ամուսնացել է իր համագյուղացի Հայկարամի հետ, տեղափոխվել Սևան քաղաք։ Ամուսինը հանքափոր էր, «Արփա-Սևան» թունելի շինարարության աշխղեկը։ «Լենինի շքանշանակիր էր, շատ գեղեցիկ տղամարդ։ Ընտանիքում իր դիրքն ուներ։ Գէսում ինչքան ինժեներ կար, իրան էին լսում»,- հպարտանում է տատը։
Մեկ որդի են ունեցել՝ Հրաչիկը․ տարին նոր էր բոլորել, երբ հայրը մահացավ։ Մայրն այդ ժամանակ Սևանի ծննդատանը որպես մանկաբարձ էր աշխատում։ «Ֆիգուրայով» կին էր, շատերն էին ցանկանում բախտը նրա հետ կապել։ Մի օր Դրաստամատ Կանայանի քույր Դուխիկը, որը բանտից նոր էր ազատվել, քաշել էր կնոջ թևից ու նախատել, թե քանի անգամ կարելի է ամուսնանալ։ Այդ օրվանից իրեն ամբողջովին երեխայի խնամքին և աշխատանքին էր նվիրել։ Օրվա ցանկացած ժամին վազում էր օգնության, «ոչ մի կոպեկ» չէր վերցնում։ Փոխարենը «մի ճանկ» ոսպով ու ձավարով էին վարձահատույց լինում։
Կարդացեք նաև
66-ամյա Հրաչիկն արդեն 20 տարի Մոսկվայի շրջանի Կլին քաղաքում է աշխատում։ «Սլեսար էր, տոկար, լյոտչիկ էլ սովորեց, հիմա գնացել, խորոված ա անում»,- կատակում է Օլյա տատը, որն արդեն թոռների և ծոռների տեր է։ Մեծ թոռը մասնագիտությամբ տնտեսագետ է, խոշոր ընկերությունում է աշխատում։ Փոքրն «Իկարուս» մակնիշի մեքենա է վարում․գեղեցիկ տղա էր, «երկու ռուս իրար տփեցին, մեկը խլեց, տարավ Սոչի»։ Թոռներին տեսել, «շոշափել» է, իսկ ծոռների՝ Լևոնի ու Դանիելի հետ կապը հարևան Կարոյի տան «սկայպով» է պահում։ Որդին՝ Հրաչիկը, երեք ամիս «խաբում» է, չի գալիս իրեն տեսակցության։ Ինքն էլ համառորեն չի տեղափոխվում։ Կեսկատակ, կեսլուրջ ասում է՝ հարսները չեն պահի․ «Տղայիս ասում եմ՝ արդեն մեծ մարդ ես, չեմ ուզում քո փողը, արի՛, ինձ տե՛ս ու գնա՛»։
Թոշակառու տատն առողջական խնդիրներ ունի․ անոթային խցանում և գլխուղեղի կաթված է տարել, դարձել ծանրականջ։ Տարբեր երկրներում բուժում է անցել, սակայն վերջնականապես հրաժարվել է այդ մտքից, իրեն նվիրել հավատքին և վերադարձել Հայաստան․ «Աստվածաշնչում գրված է, որ յուրաքանչյուր անձ պիտի վերադառնա իր հայրենիք, թե չէ՝ կխոցվի։ Ինձ հարցրին՝ ում եմ շատ սիրում, ասեցի՝ իմ եկեղեցին։ Պարույր ախպերս որ երգում ա, օսկորներն էլ հետն են երգում, ո՞նց թողեմ, էթամ։ Կմեռնեմ՝ եկեղեցին ինձ կթաղի»։
«Տա՛տ, ընտանիքդ չե՞ս կարոտում»,- հարցնում եմ։ Նայում է վառարանի խողովակից դուրս տված մրոտ զանգվածին, որ ծորալով իջել և պատերի մեջ է ներծծվել։ «Լյովի՛կ ջան (դիմում է թոռան անունով- հեղ․), փողը տալիս եմ, մեկին գտի, թող գա, պառերը միացնի»,- հրահանգում է, ապա դառնում ինձ,- ով խելքով ա, կմնա, ով խելքով չի, ցիրուցան կլինի։ Մի փեսա ունեի, շատ հարուստ էր, կինն էլ լիդեր էր․ թողեցին, գնացին Ռուսաստան։ Կամ հարևան Նորիկը․ «վոլգա» ուներ, գազ էր ծախում։ Մի օր տեսնեմ՝ ճամպրուկը ձեռին։ Հարցնում եմ՝ մեքենան՝ տակդ, մի սուրու ոչխար ունես, ու՞ր ես գնում։ Կնիկը, թե՝ թող էթա Ռուսաստան, մի քիչ փող բերի։ Երկու ամիս հետո թևն էլեկտրական սղոցով կտրեց, հետ էկավ։ Չարն ա մարդուն տանում իր հողից»։
Պատմում է՝ խորհրդային տարիներին Սևանն արդյունաբերական քաղաք էր․ զինամթերքի և տրիկոտաժի արտադրության գործարաններ կային, փակեցին։ Այսօր քաղաքը կրկին ոտքի է կանգնում, ամենուրեք բարեկարգման աշխատանքներ են ընթանում, իսկ լճում հանգստացող զբոսաշրջիկների թիվը տարեցտարի ավելանում է։
Մի պահ պատուհանից նշմարում եմ անմշակ այգին, որին սևացած տերևները գորշություն են հաղորդում։ Տատը խնձոր, տանձ, տարբեր հատապտուղներ է աճեցնում, ապա բերքը բաժանում ուրիշներին։ Այս տարի երկու «քոլ» կարտոֆիլ էր ցանել, այն էլ միրգը հավաքելիս հարևանի երեխաները ոտքի տակ էին տվել։ Նախկինում մեղվաբուծությամբ էր զբաղվում, «մի փեթակից 20 կիլո մեղր էր ստանում»։ Այսօր առողջությունը չի ներում։
Տարեց կնոջը խնամում է հարևան կոշկակարի կինը՝ Վարյան, ում վստահում է իր ամսական 45 հազար դրամ կենսաթոշակը։ Գումարը տանը չի պահում, քանի որ գողերը «տեղն արել են»։ Հարևանուհին տատի համար սննդամթերք է գնում, ճաշ պատրաստում, երբեմն՝ լողացնում նրան։ Օլյա տատն իր հերթին ամեն առավոտ տունն է ավլում, վառելափայտ կոտրում, իսկ ձմռանը՝ բակի ձյունը մաքրում։
Բազմասենյակ տանը երբեմն հյուրեր են լինում։ Ոչ ոքի չի թողնում իր հարկի տակ գիշերել, սովոր է միայնության։
Հ․Գ․ Տան շեմին միմյանց հրաժեշտ ենք տալիս։ «Պենջակ (բրբ․ պիջակ- հեղ) եմ դրել, կգաս, խնձորը կքաղես»,- ձայնում է տատն ուղեկցիս։ Գունաթափ դարպասի դուռը մնում է չկողպված։
Անի ԱՆՏՈՆՅԱՆ