«ՀԵՌԱՆԱԼ» ԲԱՌԸ ՄԵԶ ՀԱՄԱՐ ՉԷ Երգիչների մասին խոսելիս ընդունված է նախ անդրադառնալ ձայնին, ձայնի որակին, որովհետեւ վերջինս երգչի գլխավոր արտահայտչամիջոցն է։ Նրա տեղն արվեստում, առաջադիմությունը, հաջողությունը պայմանավորված են ձայնային տվյալներով։ Ձայնը ճիշտ մշակումից հետո ձեռք է բերում հետեւյալ հատկությունները՝ ազատ, անճիգ, զորեղ, պայծառ… Այսպիսի հիանալի ձայնային հատկություններով էին օժտված մեր օպերային թատրոնի մեներգիչներ Սաթիկ Մկրտումյան եւ Հայկ Դեինյան ամուսինները, որոնք արդեն յոթը տարի աշխատում են Գերմանիայում եւ հիմա Երեւանում են մասնավոր այցով։ Հանդիպեցինք, խնդրեցինք պատմել այստեղից հեռանալու պատճառների (առիթների) եւ Գերմանիայում նրանց ստեղծագործական կյանքի շուրջ։ Ս. Մկրտումյան- «Հեռանալ» բառը մեզ համար չէ։ Հրավիրված ենք Գերմանիա, ունենք բնակության իրավունք, ոչ մի օր ու ժամ փախստականի կարգավիճակով չենք ապրել։ Բալզակն ասել է. «Մշտական աշխատանքն ինչպես արվեստի, այնպես էլ կյանքի օրենքն է»։ Ես իմ անունից ասեմ՝ Օլդենբուրգ եւ Քոբուրգ քաղաքների օպերային թատրոնների մեներգչուհի եմ եղել եւ գիտեք՝ տարվա մեջ հինգ պրեմիերա եմ երգել, իսկ ամսական՝ 8-13 ներկայացում։ Այսինքն՝ ապրել եմ լարված, մշտական ստեղծագործական կյանքով, որը մեր օպերային թատրոնում հասկանալի, օբյեկտիվ պատճառներով՝ հնարավոր չէ։ Երգել եմ մեցցո-սոպրանոյի համար ներկայանալիք հետեւյալ դերերգերը՝ Ամներիս, Ազուչենա, Կարմեն… 99-ին մասնակցեցի Սիցիլիայում վոկալիստների միջազգային մրցույթին եւ գրավեցի 2-րդ տեղը։ Այդ օրվանից դարձա ազատ արվեստագետ՝ համերգային կատարող։ Անմիջապես, մրցույթից հետո հրավեր ստացա ու երգեցի աշխարհահռչակ Carnegy Hall-ում, 2000 թվականին՝ Lincoln Hall-ում, այնուհետ՝ Տոկիոյի օպերայի համերգային դահլիճում։ Վերջերս՝ հունիսի 24-ին հրավեր ստացա մասնակցելու Հունգարիայում՝ Վերդիի փառատոնին, ուր հավաքվել էին աշխարհահռչակ երգիչներ ու դիրիժորներ Իտալիայից, ԱՄՆ-ից։ Անկեղծ ասեմ, ինչու դարձա համերգային կատարող. մենահամերգը մի մարաթոն է՝ ձայնի ծանրաբեռնվածության առումով՝ օպերային դերերի թերեւս եռապատիկն ու քառապատիկը։ Կամերային երգեցողությունը, կարծես, նրբացնում, չափավորում է օպերային բեմի ֆիզիկական եւ հոգեկան լարվածությամբ փոքր-ինչ խախտված երգագիծը։ Չէ, մշտական ու լարված աշխատանքը ուրիշ բան է, ձայնդ միշտ լավ մարզավիճակում է, դու, բնականաբար՝ հոգնած, բայց բավարարված ես քեզ զգում, ինչը որ կցանկանամ մեր օպերային թատրոնի յուրաքանչյուր մեներգչի… Հ. Դեինյան- Կինս չասաց, որ 94 թվականից ենք Գերմանիայում եւ Օլդենբուրգ, Քոբուրգ, Հիլդեզհայմ քաղաքները մոտ են Վայմարին։ Ես ընդունվեցի Հիլդեզհայմ քաղաքի օպերային թատրոն՝ որպես մեներգիչ եւ պատիվ ունեցա բասի դերերգեր կատարելու. «Մինիոն»-ում՝ գնչուի դերը, «Կախարդական սրինգում»՝ Զարաստրոյինը… Կատարեցի Շոստակովիչի 14-րդ սիմֆոնիայում բասի պարտիան՝ գերմաներեն լեզվով։ Գիտեք, իրենք շատ քմահաճ են։ Այսպես՝ մեծ ու փոքր դերերգերի, պարտիաների համար կարող են մեկ օրում լսել մոտ հիսուն կատարողի։ Պատկերացրեք մեր վիճակը՝ մեկը մյուսի հետեւից հիանալի ձայներ են ու «հաղթում» է ոչ միայն ձայնը, այլեւ բեմական արտաքինն ու պահելաձեւը։ Այնուհետեւ, 95-ին հաջողվեց ընդունվել Վայմարի օպերային թատրոն, ուր աշխատում եմ մինչեւ օրս։ Երգել եմ Մեֆիստոֆել, Ֆիգարո, Լեպորելլո, արքա Հայնրիխ, արքա Մարք… Ունեցել եմ մոտ 35 պրեմիերա։ Բախտ վիճակվեց աշխատելու մեծահամբավ ռեժիսորներ Շուլթե Միշելի, Բոյզենի, Մեհրինգի, Օլդագի, ռուս մեծ ռեժիսոր Վասիլեւի, դիրիժորներ Ալբրեխտի, Յուրովսկու (վերջինս Բեռլինի թատրոնի ռեժիսորն է, ասեմ այսպես՝ հայր Յուրովսկու) եւ ուրիշների հետ։ Երգում եմ եւ ժամանակակից հեղինակների գործեր՝ Վերների, Հենցեի, Ալբան Բերգի… եւ այս հեղինակների կատարումներից հետո ոչ մեկը քեզ չի կարող պիտակ կպցնել։ Այո, ուրախ եմ, որ մշտական, ստեղծագործական աշխատանքի, «վազվզոցի» մեջ եմ։ Այսօրվա համար, կինս էլ ինձ հետ համակարծիք կլինի, շնորհակալ ենք մեր՝ Երեւանի կոնսերվատորիայի պրոֆեսորներ տիկին Սարաջեւային եւ պարոն Վալերի Հարությունյանին։ Ես էլ մի տեսակ ընդունեցի Ձեր կողմից արտաբերած «հեռանալ» բառը։ Մենք մեր գործով աշխատում ենք բարձր պահել մեր կոնսերվատորիայի, մեր օպերային թատրոնի ու հայ արվեստագետի անունը… ՍԱՄՎԵԼ ԴԱՆԻԵԼՅԱՆ