«Առավոտին» են դիմել բազմաթիվ ընթերցողներ, իմանալու՝ թե շրջանառության մեջ կարո՞ղ է դրվել «Ստի դետեկտոր» կոչվող սարքը, եւ մարդը հրապարակավ կարո՞ղ է ենթարկվել դետեկտորական փորձաքննության, անգամ դառնալ շոուի բաղկացուցիչ մաս: «Ստի դետեկտորի» հետ կապված մեզ նաեւ հարցրել են, թե հետազոտվողը կարո՞ղ է «ֆռռացնել» սարքին եւ ի՞նչ կարող է լինել այդ ժամանակ: Մենք փորձել ենք դիմել նաեւ ԱԱԾ եւ ոստիկանության մասնագետներին, որոնց հավաքական խոսքը ստորեւ մեզ է փորձել տրամադրել ճանաչված հոգեբույժը:
«Ստի դետեկտորը» կամ «պոլիգրաֆը» մի փոքր սարք է, որը կիրառվում է գործիքային փսիխոֆիզիոլոգիական հետազոտություններ անցկացնելու նպատակով: Այն գրանցում է շնչառության, սրտանոթային ակտիվության, մաշկի էլեկտրական դիմադրողականության պարամետրերը, որոնք գրանցվում են անալոգային կամ թվային տեսքով եւ նախատեսված են հետազոտվողի հայտնած ինֆորմացիայի հավաստիությունը գնահատելու համար:
«Պոլիգրաֆը» գրառումը կատարում է համակարգչի էլեկտրոնային կրիչի վրա:
Սարքը բաղկացած է սենսոր բլոկից եւ ինֆորմացիան ընկալող տվիչներից:
Սենսոր բլոկը նախատեսված է ֆիզիոլոգիական պրոցեսների ինֆորմացիան գրանցող տվիչների վրայից ազդանշանները հանելու, ինչպես նաեւ այդ ազդանշաններն ուժեղացնելու եւ ֆիլտրելու, դրանք թվային կոդերի վերածելու եւ համակարգչին փոխանցելու համար:
Ֆիզիոլոգիական տվյալները գրանցելու համար օգտագործվում են շնչառությունը, երակազարկը, զարկերակային ճնշումը, մաշկի էլեկտրահաղորդականությունը գրանցող տվիչները: Մյուս տվիչները, որոնք գրանցում են մարմնի դողը կամ ձայնը՝ կրում են պայմանական բնույթ:
Բոլոր պարամետրերի գրանցումը կատարվում է խստորեն միաժամանակ: Հետազոտության ժամանակ միակ օբյեկտիվ բնութագիրը ֆիզիոլոգիական ռեակցիան է: Եվ, այնուամենայնիվ, սարքի հաղորդած տվյալներն ունեն միայն կողմնորոշիչ, օգնող բնույթ եւ չեն կարող միանգամայն ստույգ պատասխանել տրված հարցերին կամ տարբերակել ճիշտն ու սուտը միմյանցից:
Սարքի մեկ սխալը կարող է հետազոտվողին պատճառել հսկայական բարոյական կամ նյութական վնաս: Ահա դա է պատճառը, որ որոշ երկրներում դատարանը ընդհանրապես հաշվի չի առնում «պոլիգրաֆի» ցույց տված տվյալները՝ որպես ապացույց:
«Պոլիգրաֆով» հետազոտությունը կատարվում է հետազոտվողի կամավոր եւ գրավոր համաձայնությամբ:
Հետազոտվողին նախօրոք բացատրվում է սարքի էությունը, դրա աշխատանքի սկզբունքը եւ հետազոտության նպատակը, դրանով իսկ հնարավորություն տալով, որ նա լիցքաթափվի, լինի անկաշկանդ:
Հայաստանում «պոլիգրաֆը» կիրառվում է ԱԱԾ եւ ոստիկանության համակարգերում, որպես հետազոտվողների քննության օժանդակ միջոց:
Զարգացած երկրներում «պոլիգրաֆը» կիրառվում է ավելի լայն նպատակներով, օրինակ՝ պրոֆեսիոնալ կողմնորոշման, ախտորոշման եւ ընտրության նպատակով, կոլեկտիվում հոգեբանական համատեղելիության որոշման նպատակով:
Սարքն ազատորեն վաճառվում է էլեկտրոնիկայի խանութներում եւ ցանկացած մարդ կարող է այն գնել այս կամ այն նպատակով օգտագործելու համար:
Այնպես որ, «ստի դետեկտոր» կոչվող սարքը իր մեջ որեւէ վտանգավոր, խորհրդավոր կամ գաղտնի իմաստ չի պարունակում: