«Հայաստանի դրականը տեսնելու համար պետք է գնալ նման երկրներ» Հուլիսի 7-ից 11-ը Բաքվում տեղի ունեցավ ֆրանսալեզու լրագրողների հերթական սեմինարը, որին մասնակցում էին Եվրոպայի եւ Անդրկովկասի երկրներից 30 լրագրողներ: «Առավոտի» հետ իր տպավորություններն է կիսում այդ սեմինարներին մասնակցած լրագրող Շաղիկ Մարուխյանը: – Դուք Բաքվում էիք առաջին անգամ եւ, բնականաբար, ցանկանում էիք ծանոթանալ այդ քաղաքին եւ երկրին: Դա ձեզ հաջողվե՞ց: – Իհարկե, ես այդպիսի ցանկություն ունեի: Բայց հենց որ մենք իջանք Թբիլիսի-Բաքու գնացքից, Հայաստանը ներկայացնող Լուսինե Այվազյանին եւ ինձ «կցել էին» թիկնապահներ (որը նորմալ եմ համարում), բայց նրանք հնարավորություն չէին տալիս, նույնիսկ իրենց հսկողությամբ, դուրս գալ փողոց, խոսել ժողովրդի հետ, այցելել խմբագրություններ, հանդիպել քաղաքական գործիչներին եւ այլն: Դա նորմալ չէ: Երբ ադրբեջանցի լրագրողները գալիս են Հայաստան, նրանց համար այդ հնարավորությունները ստեղծվում են: Ես ասում էի՝ հետեւեք ինձ, մենակ մի թողեք, բայց տարեք այնտեղ, ուր ես եմ ուզում: Ցավոք, դա չստացվեց: Հետաքրքիր է, որ սեմինարի ավարտից հետո մեզ նստեցրին ավտոբուս եւ տարան Շեքի (դա 6 ժամվա ճանապարհ է), այնտեղ հանդիպեցինք տեղական ղեկավարների հետ եւ վերադարձանք Բաքու՝ ճիշտ գնացք նստելու ժամանակ: – Ձեզ հաջողվե՞լ է հանդիպել ադրբեջանցի գործընկերների հետ: – Ցավոք, մենք հնարավորություն չունեցանք շփվելու Ադրբեջանի ազդեցիկ թերթերի լրագրողների հետ՝ մեր շփումների շրջանակը արհեստականորեն սահմանափակված էր «Ազ-մեդիա» ֆրանսալեզու թերթի լրագրողների հետ, որոնք ե՛ւ ֆրանսերեն վատ գիտեին, ե՛ւ կասկածի տեղիք էին տալիս, թե իրենք ընդհանրապես լրագրող են: Մեր ադրբեջանցի զրուցակիցները ծայրահեղորեն էին տրամադրված եւ ոչ մի սանտիմետր չէին շեղվում պաշտոնական քարոզչության ուղեգծից՝ հայերը զավթել են իրենց տարածքի 20 տոկոսը, նրանք ունեն մեկ միլիոն գաղթականներ, եթե հարցը խաղաղ չլուծվի, նրանք պատերազմ են սկսելու եւ այլն, եւ այլն: Չորս օր իրենց այդ մշտական երգով այնքան էին բոլորի գլուխը տարել, որ արեւմտյան լրագրողները հոգնել էին ուղեղների այդ անվերջանալի լվացումից: – Այդ սահմանափակ շփումներից կարողացա՞ք, այնուամենայնիվ, տպավորություն ստեղծել Ադրբեջանի ներկայիս կացության մասին: – Իհարկե, լուրջ լրագրողական աշխատանք այդ պայմաններում անհնար է կատարել: Բայց իմ տպավորությամբ, Ադրբեջանում առկա են նույն սոցիալ-տնտեսական խնդիրները, արտագաղթը, որոնք կան մեզ մոտ, գումարած դրան՝ ժողովրդավարության եւ մամուլի ազատության մերինից էապես ավելի ցածր մակարդակ: Երեւի, Հայաստանի դրականը տեսնելու համար պետք է գնալ նման երկրներ: Նախագահի անձի պաշտամունք, ամենուր փողոցներում՝ նրա մեծադիր նկարները, ելույթ ունեցող ադրբեջանցիների, ինչպես նաեւ Ադրբեջանում Ֆրանսիայի դեսպանի ճառերում՝ Ալիեւի փառաբանում: Ես չեմ ապրել Խորհրդային Միությունում, բայց հիմա հասկացել եմ, թե ինչ է նշանակում պրիմիտիվ սովետական քարոզչությունը եւ ընդհանրապես՝ այն մթնոլորտը, որը տիրում էր 70 տարի: – Արդյոք ադրբեջանական այդ քարոզիչները այն չափով զարգացա՞ծ էին, որ գիտեին թե ինչ է դաշնակցությունը կամ ով է Հրայր Մարուխյանը: – Ուղղակիորեն այդ մասին ոչ ոք չէր խոսում: Բայց որոշ ակնարկներից հասկացա, որ իրազեկ մարդիկ կան: Օրինակ, երբ ես զարմացա, որ «Գորշ գայլեր» կազմակերպության անդամը Ադրբեջանում աշխատում է որպես լրագրող, նրանք, իմ կարծիքով, առանց որեւէ տրամաբանության հակաճառեցին, թե Հայաստանում էլ կան կուսակցական լրագրողներ: Ինչ է, «Գորշ գայլերն» էլ է՞ կուսակցություն: