Այժմ, երբ Հայաստանի հետևում Մաքսային միությունն է, Թուրքիան նոր քաղաքականություն է սկսում, որտեղ իր քայլերը ոչ թե Բաքվի, այլ Վաշինգտոնի հետ է համաձայնեցնում: «Ռեքս» լրատվական գործակալությունում գրում է ռուս քաղաքագետ Ստանիսլավ Տարասովը՝ անդրադառնալով Թուրքիայի արտաքին գործերի նախարար Ահմեդ Դավութօղլուի Հայաստան կատարած այցին:
«Պատահական չէր, որ Դավութօղլուն Հայաստան գալուց առաջ կապվել էր ԱՄՆ պետ քարտուղար Ջոն Քերիի հետ, ինչին հաջորդեց թուրք պաշտոնյայի սենսացիոն հայտարարությունը՝ «1915թ. հայերի տեղահանումն անմարդկային էր», – գրում է Տարասովը, – «Թուրքիան ընդունում է 1915թ. ողբերգական իրադարձությունները, ճիշտ է, այն անվանելով՝ «տեղահանում», ոչ թե ցեղասպանություն»:
Սակայն, ըստ քաղաքագետի, այստեղ մի կարևոր մանրուք և սխեմա է բացահայտվում է: Անկարան հայերին հստակորեն բաժանում է այսպես կոչված «ռուսների» և սփյուռքի. «Հայկական սփյուռքի հետ նախկին բանակցություններն ընդունվում էին որպես սպառնալիք կամ որպես հետախուզություն», – ասել է Դավութօղլուն, – «Դիվանագետները մտածում էին, թե ինչ կլինի, եթե այդ բանակցություններն արձանագրվեին: Սակայն այժմ դա իրենց պարտքն է դարձել: Ինչ-որ պահից սկսած արտերկիր մեկնելիս ես հանդիպում էի հայ համայնքի հետ, եթե այնտեղ այն գոյություն ուներ: Մենք չենք հրապարակում այդ հանդիպումները, քանի որ ծայրահեղական տրամադրված հայերը կարող են խնդիրներ առաջացնել: Մենք հասկանում ենք, որ առանց սփյուռքի հետ հարաբերություններ հաստատելու, որը ճնշում է գործադրում Հայաստանի վրա, հնարավոր չէ դուրս գալ ծուղակից»:
«Բանն այն է», – շարունակում է Տարասովը, – «որ ցյուրիխյան արձանագրություններում Հայոց ցեղասպանությունը հանված էր «մեծ քաղաքականությունից» և փոխարինվել էր՝ պատմաբանների հանձնաժողով ստեղծելով: Եթե Անկարան վավերացնի այդ փաստաթղթերը, վերականգնի Երևանի հետ դիվանագիտական հարաբերությունները և բացի սահմանները, այդպիսով սփյուռքին կկտրի Երևանից և նրա հետ առանձին բանակցություններ կսկսի: Ինչ փոխհատուցում կպահանջի սփյուռքը Անկարայից, կարող ենք միայն գուշակել»:
Կարդացեք նաև
Մյուս կողմից Տարասովը կարծում է, որ Թուրքիան դուրս կգա ղարաբաղյան խաղից ու նորովի կձևավորի Ադրբեջանի հետ իր հարաբերությունները.
«Ի դեպ, թուրքական «Զաման» թերթը, Անկարայի ներքաղաքական նորարարությունները բացատրում է նրանով, որ նա հայտնվել է «իրեն չցանկացող Եվրոպայի, ուժեղ Ռուսաստանի, դիրքերն ամրապնդող Իրանի միջև» և ստիպված է «ապահով ռազմավարություն ընտրել, հասկանալ ամենաէական առաջնահերթությունները, որպեսզի ձերբազատվի քաղաքական և դիվանագիտական ռեսուրսների ավելորդ ծախսերից»»:
Այնպես որ, եզրափակում է Տարասովը, Ադրբեջանը Հարավային Կովկասում կարող է մնալ առանց Թուրքիայի աջակցության. «Այդուհանդերձ կշարունակի Բաքվի հասցեին ավանդական գովասանքի խոսքեր ասելը: Բայց խոսքն այլ բան է, գործն այլ»:
Պատրաստեց Հովհաննես ԻՇԽԱՆՅԱՆԸ
Տարասովի մէկնաբանութիւնները -մանաւանդ վերիջին պարբերութիւն-ը անհարիր է Թուրքիոյ իրական շահերից:Թուրքիան դեռեւս Բաքւի քարիւղի ու նաեւ վերջինի ՀՈՍՔԻ (տրանզիտ Դիւթի) զոր 1.6 billion dollars էր-դեռ մի քանի առաջ երբէք չի ուզի զրկւել:Աւելին,մի բան որ Տարասով չը գիտի որ Թուրքիանղղղվերջը յաջորդիվ…կը ներեք
Կայծակ Փալանճեան