«ԼՂ խնդրի էությունը Ղարաբաղի ժողովրդի պայքարն է ինքնորոշման համար»
Օգոստոսի 10-ին Սերժ Սարգսյանն աշխատանքային այցով մեկնեց Մոսկվա` քննարկելու ռազմավարական գործընկեր երկու պետությունների միջեւ մի շարք ոլորտներում առանցքային հարցեր:
Կրեմլում Սարգսյան-Պուտին հանդիպումից հետո ՀՀ նախագահը նշեց, որ ԼՂ խնդրի կարգավորման հարցում «պատրաստ ենք ձեռք բերված պայմանավորվածությունների կատարմանը», եւ որ` «կարեւոր է, որ կատարվեն ձեռք բերված պայմանավորվածությունները»։ «Ես հաճույքով ձեզ կտեղեկացնեմ Բաքվում Ալիեւի հետ ունեցած մեր զրույցի արդյունքների մասին»,- նշեց Պուտինը:
Ս. Սարգսյանը ԶԼՄ-ների առջեւ, ՌԴ նախագահի հետ հանդիպման արդյունքներով, հստակեցրեց, թե ինչ է նշանակում հայկական կողմի «պատրաստ լինելը»: Խոսքը վերաբերում է ավելի վաղ Վիեննայի եւ Սանկտ Պետերբուրգի գագաթնաժողովների ընթացքում ձեռք բերված պայմանավորվածություններին: «Դա, նախեւառաջ, 1994-1995թթ. հրադադարի ռեժիմի մասին եռակողմ անժամկետ համաձայնագրերի անվերապահ կատարումն է, միջադեպերի հետաքննության մեխանիզմների ստեղծումը եւ ԵԱՀԿ գործող նախագահի անձնական ներկայացուցչի առաքելությունների ընդլայնումը»: Նա ընդգծեց նաեւ, որ նման հակամարտությունը անհնար է լուծել` հղում կատարելով հետեւանքների, այլ ոչ թե պատճառների վերացմանը: «Ղարաբաղյան խնդրի էությունը Ղարաբաղի ժողովրդի պայքարն է ինքնորոշման համար: Դա բոլոր ժողովուրդների անքակտելի իրավունքն է: Խնդրի լուծումը այդ իրավունքի հարգումն ու ապահովումն է: Հենց դրա մասին էլ այսօր մենք մանրամասն զրուցել ենք ՌԴ նախագահի հետ: Նման զգայուն թեմայի հետ կապված խաղաղ գործընթացը, բանակցությունները երբեք հեշտ չեն լինում: Բոլոր այն փորձերը, որոնց արդյունքում կարող են խախտվել ուժերի հավասարակշռությունը, առաջանալ հաղթողներ ու պարտվողներ, դատապարտված են ձախողման եւ նոր լարվածության: Պետք է բոլորը շահեն իրատեսական, հստակ եւ իրագործվող որոշումների արդյունքում, որոնց հիմքում փոխադարձ հարգանքն ու վստահությունն է, այլ ոչ թե ատելությունն ու այլատյացությունը»:
Կարդացեք նաև
Կրկին զենքի վաճառքի թեմայով
Սարգսյան-Պուտին հանդիպմանը քննարկվել է Ադրբեջանին եւ Հայաստանին մատակարարվող զենքի մատակարարումների թեման: Ըստ ամենայնի, Պուտինն այս անգամ որոշել է վճռական լինել եւ կանխել Հայաստանից Մոսկվայի նկատմամբ ժամանակ առ ժամանակ արտահայտվող դժգոհությունները: Սակայն դա անելով՝ Պուտինը, ըստ էության, կրկին արդարացրել է Մոսկվայի քայլը` Ադրբեջանին զենք վաճառելու հարցում:
ՌԴ-ն աշխատում է Հայաստանի հետ ռազմամթերքի մատակարարման հարցով եւ կատարում է իր պարտականությունները՝ նշեց ՌԴ նախագահ Վլադիմիր Պուտինը Սերժ Սարգսյանի հետ համատեղ ասուլիսում՝ պատասխանելով Ադրբեջանին եւ Հայաստանին մատակարարվող զենքի մատակարարումների մասին հայ լրագրողի հարցին: «Ինչ վերաբերում է սպառազինությանը, ապա մենք Հայաստանի հետ աշխատանքի ծրագիր ունենք: Հայաստանը ՀԱՊԿ անդամ է եւ մեր դաշնակիցը, մենք ունենք փոխադարձ պարտականություններ, եւ Ռուսաստանը իր պարտականությունը մշտապես կատարում է»: Պուտինը նաեւ հավելել է, որ զենքի վաճառքի ժամանակակից շուկայում ցանկացած երկիր գործնականում կարող է ցանկացած զենք գնել. «Եվ ասենք, այնպիսի երկիր, ինչպիսին Ադրբեջանն է, նավթ արդյունահանող երկիր, արագ զարգացող տնտեսություն ունեցող երկիր, ոսկու բավականին մեծ ծավալի պաշարներ ունեցող երկիր, իհարկե, ի վիճակի է զենք գնել ցանկացած տեղից»:
Անկարան ազդարարեց Ադրբեջան-Թուրքիա-Ռուսաստան ձեւաչափում ԼՂ խնդրի քննարկումը
Ղարաբաղյան հակամարտության հարցը կքննարկվի Ադրբեջան-Թուրքիա-Ռուսաստան ձեւաչափով՝ հայտարարեց Թուրքիայի ԱԳ նախարար Մեւլյութ Չավուշօղլուն ճիշտ Սարգսյան-Պուտին բանակցությունների օրը:
Թուրք նախարարը հավաստիացրել է, որ հարցը այդ ձեւաչափով քննարկելը ձեռնտու է բոլոր կողմերին, եւ Թուրքիան պատրաստ է օգնել կարգավորելու Ղարաբաղյան հակամարտությունը, քանի որ այն լուրջ սպառնալիք է ողջ տարածաշրջանի կայունության եւ անվտանգության համար։ Ընդ որում, Չավուշօղլուի խոսքով՝ Անկարան այժմ քննարկում է Ռուսաստանի առաջարկները. «Այդ նախաձեռնությունները համընկնում են այն նախաձեռնությունների հետ, որոնք ժամանակին մենք առաջարկում էինք Հայաստանին՝ հակամարտության կարգավորման համատեքստում։ Ինչպես ռուսաստանցի, այնպես էլ ադրբեջանցի եղբայրները կողմ են, որպեսզի Անկարան իր ներդրումը կատարի հակամարտության կարգավորման հարցում»։
Թուրքիայի ԱԳ նախարարի խոսքերից կարելի է ենթադրել, որ խոսքը «Լավրովի պլանի» մասին է, որն ընդունելի է Բաքվի ու Անկարայի համար, եւ հենց այդ պատճառով էլ Թուրքիա-Ադրբեջան-Ռուսաստան համագործակցության ձեւաչափի գոյությունը ձեռնտու է երեք երկրներին էլ: Բացի այդ, Սանկտ Պետերբուրգում Պուտին-Էրդողան շուրջ երկու ժամ տեւած բանակցությունների օրակարգային հարցերից մեկն, ըստ Չավուշօղլուի, ԼՂ հարցի շուրջ Ռուսաստան-Ադրբեջան-Թուրքիա ձեւաչափով քննարկում կազմակերպելն էր: «ՌԴ նախագահը նույնպես դրական է արձագանքել»,- ասել է Չավուշօղլուն՝ մանրամասնելով, որ երբ Էրդողանը Պուտինի հետ զրույցում հնչեցրել է այդ առաջարկը, նա առանց մտածելու ընդունել է։
Նկատենք, որ պաշտոնական Մոսկվան չի հերքել Թուրքիայի ԱԳ նախարարի հայտարարությունները, իսկ պաշտոնական Երեւանն արձագանքել է Չավուշօղլուի հայտարարություններին, սակայն մեկ անգամ եւս Ղարաբաղյան կարգավորման գործընթացում Թուրքիայի մասնակցության անընդունելի լինելը շեշտելով: «Մենք շարունակում ենք համոզված մնալ, որ Թուրքիան անելիք չունի Ղարաբաղյան կարգավորման գործընթացում։ Միակ օգուտը, որ կարող է լինել ամբողջությամբ ադրբեջանամետ դիրքորոշում ունեցող Թուրքիայից՝ դա որքան հնարավոր է՝ հեռու մնալ կարգավորումից»,- նշել է ՀՀ ԱԳՆ մամուլի քարտուղար Տիգրան Բալայանը news.am-ի հետ զրույցում՝ հավելելով. «Չավուշօղլուի նախորդը եւս փորձեր է կատարել խառնվել, բոլորս գիտենք, թե դա ինչով ավարտվեց»:
Ստացվում է, որ Պուտին-Էրդողան մերձեցումը կոնկրետ «արդյունք» է ունեցել` Ադրբեջան-Թուրքիա-Ռուսաստան ձեւաչափում ներառված է ԼՂ խնդրի կարգավորումը, ու գոյություն ունեն առաջարկներ, որոնք նրանք քննարկում են, եւ դա «Լավրովի պլանն» է: Վստահաբար, երեք երկրների համար ընդունելի է «Լավրովի պլանը», մինչդեռ պաշտոնական Երեւանը համառորեն հերքում էր դրա գոյությունը: Ի դեպ, նկատենք նաեւ, որ «Լավրովի պլանի» մասին խոսել է նաեւ «Միջազգային եվրասիական շարժման» առաջնորդ, իր ազգայնական հայացքներով հայտնի ռուս քաղաքագետ, հայ-ռուսական «Գրիբոյեդով» ակումբի անդամ Ալեքսանդր Դուգինը` նշելով. «Հայաստանը պետք է համաձայնվի Լավրովի պլանին` Բաքվին հանձնի 5 շրջանները` չպահանջելով դրա դիմաց չափազանց բարձր եւ ոչ իրատեսական գին»:
“Дорогой мой друг Владимир Путин”
Ութ-ինը ամիս տեւեց Պուտինի զայրույթը Էրդողանի նկատմամբ: Նոյեմբերին թուրքական օդուժի կողմից ռուսական «Սու-24» ինքնաթիռի խոցումից հետո, երբ սրվեցին ռուս-թուրքական հարաբերությունները, ռուսական քարոզչամեքենան ներկայացնում էր «հրեշ» Էրդողանի հանցանքները ու մեղքերը: Այդ օրերին ասվեց, որ մի գեղեցիկ օր Ռուսաստանն ու Թուրքիան հաշտվելու են, եւ «հորթի հրճվանք» չարժե ապրել Էրդողանին հասցրած Պուտինի «հզոր ապտակներից»:
Ահա ամեն ինչ ավարտվեց: Պուտինն Էրդողանին Սանկտ Պետերբուրգում ասաց` «Բարի գալուստ, ուրախ եմ ձեզ տեսնել», իսկ Էրդողանը Պուտինին անվանեց` «իմ թանկագին ընկեր, Վլադիմիր»:
«Վստահ եմ, որ այսօրվա մեր որոշումների ու քայլերի արդյունքում ռուս-թուրքական համագործակցությունն էլ ավելի կխորանա»,- Սանկտ Պետերբուրգում օգոստոսի 9-ին նշեց Թուրքիայի նախագահը: «Ձեր այսօրվա այցը՝ չնայած Թուրքիայում առկա շատ դժվարին ներքաղաքական դրությանը, խոսում է այն մասին, որ մենք բոլորս ենք ուզում վերականգնել մեր երկխոսությունն ու հարաբերությունները՝ ի շահ թուրք եւ ռուս ժողովուրդների»,- նկատեց ՌԴ նախագահը՝ ընդգծելով, որ հանդիպման օրակարգում են ոչ միայն երկկողմ դիվանագիտական ու տնտեսական հարաբերությունների վերականգնումը, այլեւ տարածաշրջանային հարցեր:
Հատկանշական էր, որ կարճատեւ բրիֆինգում Պուտինը հատուկ ընդգծեց, որ սատարել է Էրդողանին ներքաղաքական ճգնաժամը հանգուցալուծելու հարցում, նա հիշեցրեց, որ Էրդողանին ձեռք է մեկնել դժվարին պահին. «Գիտեմ, որ առաջիններից մեկն էի, որ զանգահարեցի Ձեզ՝ աջակցելու ներքաղաքական ճգնաժամի հաղթահարման հարցում: Ուզում եմ կրկին ընդգծել, որ դա մեր սկզբունքային դիրքորոշումն է, մենք կտրականապես եւ միշտ դեմ ենք Սահմանադրությանը հակասող ցանկացած գործողության: Եվ ես հուսով եմ, որ Ձեր իշխանության ներքո Թուրքիայի ժողովուրդը կհաղթահարի այս ճգնաժամը»:
Շուրջ 2 ժամ տեւեց Պուտին-Էրդողան հանդիպումը: Արդեն իսկ տեղեկություններ են շրջանառվում, որ Էրդողանը կարող է այս ամսվա վերջին արդեն Պուտինին հրավիրել Անթալիա՝ Ռուսաստանի եւ Թուրքիայի ֆուտբոլային հավաքականների ընկերական խաղը դիտելու: Սանկտ Պետերբուրգում Էրդողանին ուղեկցում էին փոխվարչապետ Մեհմեթ Շիմշեքը, ԱԳ նախարար Մեւլյութ Չավուշօղլուն, զբոսաշրջության եւ մշակույթի նախարար Նաբի Ավջըն, էկոնոմիկայի նախարար Նիհաթ Զեյբեքջին, սննդի, գյուղատնտեսության ու անասնապահության նախարար Ֆարուք Չելիքը, էներգետիկայի եւ բնական պաշարների նախարար Բերաթ Ալբայրաքը, իշխող «Արդարություն եւ զարգացում» կուսակցության փոխնախագահ Մեհդի Էքերը, Ազգային հետախուզական կազմակերպության (MIT) ղեկավար Հաքան Ֆիդանը: Ռուսական կողմից ընդլայնված կազմով հանդիպմանը մասնակցում էին արտգործնախարար Սերգեյ Լավրովը, Ռուսաստանի նախագահի արտաքին քաղաքականության հարցերը կանոնակարգող օգնական Յուրի Ուշակովը, Թուրքիայում Ռուսաստանի դեսպան Անդրեյ Կառլովը, էներգետիկայի նախարար Ալեքսանդր Նովակը, տնտեսական զարգացման նախարար Ալեքսեյ Ուլյուկաեւը, տրանսպորտի նախարար Մաքսիմ Սոկոլովը, «Գազպրոմի» ղեկավար Ալեքսեյ Միլլերը, Գլխավոր շտաբի պետ Վալերի Գերասիմովը, Ռուսաստանի նախագահի՝ սիրիական կարգավորման հարցերով հատուկ ներկայացուցիչ Ալեքսանդր Լավրենտեւը:
Թուրքիայի հետ չարտերային չվերթների վերականգնումը մոտակա ժամանակի հարց է՝ վստահեցրել է Պուտինը Էրդողանի հետ մամլո ասուլիսում: Թուրքիայի նախագահը համարում է, որ հարաբերությունները նոր մակարդակի դուրս բերելու ձգտում ունեն ե՛ւ Ռուսաստանը, ե՛ւ Թուրքիան. «Երկու կողմերն էլ վճռականորեն են տրամադրված այն բանում, որ մեր հարաբերությունները դուրս բերվեն մինչճգնաժամային եւ նույնիսկ ավելի բարձր մակարդակի: Մենք դրա համար ունենք քաղաքական կամք»,- ընդգծել է նա: Էրդողանը նշել է, որ Թուրքիան տրամադրված է հարաբերությունները զարգացնելու պաշտպանական արդյունաբերության ոլորտում, «Ակույու» ԱԷԿ-ի նախագծին տալ «ռազմավարական ներդրման» կարգավիճակ, եւ «Թուրքական հոսք» գազատարի միջոցով ապահովել ռուսական բնական գազի մատակարարումը Եվրոպա:
Իսկ ՌԴ նախագահը Էրդողանի հետ կայացած հանդիպումն անվանել է կառուցողական. «Կայացել է առարկայական եւ, կուզեի ընդգծել՝ կառուցողական զրույց երկկողմ կապերի ողջ համալիրով, ինչպես նաեւ միջազգային օրակարգով»: Պուտինը նշել է, որ Ռուսաստանը մտադիր է աստիճանաբար վերացնել թուրքական ընկերությունների նկատմամբ սահմանափակումները, ինչպես նաեւ ընդգծել է Թուրքիայի կողմից ընդունված որոշակի քաղաքական լուծումները «Ակույու» ԱԷԿ-ի, «Թուրքական հոսքի» եւ տուրիզմի վերաբերյալ:
Էրդողանը նաեւ վստահեցրել է, որ Թուրքիան պատրաստ է «Թուրքական հոսք» գազատարի միջոցով ապահովել ռուսական բնական գազի մատակարարումը Եվրոպա. «Թուրքական հոսք» նախագիծը նույնպես կիրականացվի: Մեր հետաքրքրված նախարարությունների եւ գերատեսչությունների հետ միասին մենք անհրաժեշտ քայլեր կձեռնարկենք, որպեսզի այս գազատարով ապահովենք ռուսական գազի իրացումը դեպի Եվրոպա»: «Մեր համագործակցությունը չի սահմանափակվում միայն էներգետիկայով, ոչ գազով, ոչ էլեկտրակայաններով: Մեզ մոտ այն բավականին բազմակողմանի է: Դա ե՛ւ մեքենաշինությունն է, ե՛ւ մետաղագործական արդյունաբերությունը, ուղիղ իմաստով առեւտուրը: Մենք այսօր շատ ենք խոսել նաեւ գյուղատնտեսական ապրանքների մատակարարման մասին: Մենք կանենք այդ ամենը այն պլանների շրջանակներում, որոնք այսօր ձեւավորվել են»,- իր հերթին հավելել է Պուտինը:
Այսպիսով, Ռուսաստանն ու Թուրքիան ոչ միայն վերականգնում են առեւտրատնտեսական համագործակցության նախկին մակարդակը, այլեւ, ակնհայտորեն, ավելի են խորացնում հարաբերությունները` բոլոր ոլորտներում:
ԷՄՄԱ ԳԱԲՐԻԵԼՅԱՆ
«Առավոտ»
12.08.2016
Էս երբվանիցա Լավրովի լիստե դարձել պլան: