Մեր թերթի երեկվա համարում տպագրված «Սնարք» լրատվական գործակալության հարցազրույցը Ադրբեջանի արտաքին քաղաքականության գծով խորհրդական Վաֆա Գուլուզադեի հետ, կարծում եմ, սպառիչ կերպով է ներկայացնում ղարաբաղյան հարցում ադրբեջանական դիվանագիտության մոտեցումներն այս պահին:
Նախ՝ Գուլուզադեն «իրեն շլանգի տեղ է դնում», երբ ասում է, թե «ընդհանուր պետության» գաղափարը նշանակում է Ղարաբաղի փաստացի անկախություն: Նա շատ լավ գիտի, որ աշխարհի բոլոր պետություններն ընդհանուր են: Սակայն դրանք ունեն տարբեր կառուցվածքներ. ունիտար պետություն, տարբեր կարգի ինքնավարություններ ունեցող պետություն, ֆեդերացիա, կոնֆեդերացիա, ազատ ասոցիացիա: Ինքնավարությունից սկսած մինչեւ ազատ ասոցիացված անդամ Ղարաբաղին առաջարկվող բոլոր կարգավիճակները ենթադրում են Ադրբեջանի տարածքային ամբողջականության պահպանում:
Այլ հարց է, որ մենք, հայերս, չենք ուզում, որ Ադրբեջանի տարածքային ամբողջականությունը պահպանվի: Մենք ձգտում ենք, որ Արցախը անկախ լինի կամ ճանաչվի որպես Հայաստանի մարզ, ինչի մասին, ի դեպ, ունենք 1989 թվականին ընդունված պետական որոշում, որը մեր Ազգային ժողովը չեղյալ չի համարել: Եթե ուժ ու հնարավորություն ունենք, եկեք պայքարենք մեր ձգտումների իրականացման համար: Պարզապես պետք չէ ինքնախաբեությամբ զբաղվել եւ արժե, հավանաբար, հստակ ձեւակերպել, թե ինչ ենք մենք ուզում, ինչ են մեզ առաջարկում եւ ինչով է մեկը մյուսից տարբերվում:
Երբ Գուլուզադեն պնդում է, թե Հայաստանը մերժել էր Մինսկի խմբի առաջարկած «փաթեթային տարբերակը», նա պարզապես ստում է: 1997 թվականի մայիսին Հայաստանն ընդունեց փաթեթային կարգավորման առաջարկը, որն, ի դեպ, հարցի լուծման տեխնոլոգիայի տեսակետից գրեթե չէր էլ տարբերվում վերջերս մեր կողմից ընդունված առաջարկներից: Պարզապես 1997 թվականի փաթեթային առաջարկներում կար «Ադրբեջանի տարածքային ամբողջականություն» մեզ համար հոգեբանորեն անմարսելի հասկացությունը, որն այսօր փոխարինվել է «ընդհանուր պետություն» մարսելի, բայց անհասկանալի տերմինով: Հենց Ադրբեջանն էր, որ 1997-ի գարնանը մերժեց փաթեթային տարբերակը, ինչը եւ ստիպեց Մինսկի խմբին առաջարկել «փուլայինը»: Վերջինս նույնպես ընդունվեց Հայաստանի այն ժամանակվա ղեկավարության կողմից, ինչը նրա համար ճակատագրական հետեւանքներ ունեցավ:
Կարդացեք նաև
Երեւի հարկ չկա հիշեցնելու, որ դիվանագիտությունն ընդհանրապես եւ թուրքական դիվանագիտությունը մասնավորապես միշտ աչքի էր ընկնում ստախոսությամբ եւ երեսպաշտությամբ: Դա հատկապես երեւում է Գուլուզադեի կեցվածքից, երբ նա պատասխանում է Ջուղայում հայերի գերեզմանները պղծելու մասին հարցին, թե՝ չգիտեմ, առաջին անգամ եմ լսում: Ինչպես կասեին ղարաբաղցիները՝ «թորքը մնում ա թորք»:
ԱՐԱՄ ԱԲՐԱՀԱՄՅԱՆ
