Politico Europe հեղինակավոր պարբերականը վերլուծել է նոյեմբերի 23-ին Երևանում տեղի ունեցած ՀԱՊԿ գագաթնաժողովը և այդ կազմակերպությունում առկա տարաձայնությունները:
Չորեքշաբթի կեսօրին ցուցարարների մի փոքր խումբ շարվել էր օդանավակայանից դուրս եկող ճանապարհին՝ տոնելու Ռուսաստանի նախագահ Վլադիմիր Պուտինի ժամանումը Հայաստան։ «Բարի գալուստ», – գրված էր պատնեշների վրա կախված պաստառի վրա, «մենք հավերժ միասին կլինենք»:
Երևանի ամբողջ տարածքում՝ մայրաքաղաքի կենտրոնական հրապարակում, ուղերձները շատ տարբեր էին. «Մենք ուզում ենք դուրս գալ Ռուսաստանի ստվերից»,- բղավում էր 47-ամյա գրասենյակային աշխատող Լիլիթը, որի ձայնը խլացնում էր բարձրախոսով խոսող ակտիվիստի ձայնի տակ: «Աշխարհը բաժանվում է, և մեր ապագան պետք է լինի Արևմուտքի, այլ ոչ թե բռնապետերի հետ»:
Լիլիթը մեկն էր այն հարյուրավորներից, ովքեր փողոց էին դուրս եկել Պուտինի արտասահմանյան հազվագյուտ ուղևորության դեմ, որի նպատակն էր նախկին խորհրդային կես տասնյակ երկրների ղեկավարների հետ մասնակցելու Մոսկվայի գլխավորած Հավաքական անվտանգության պայմանագրի կազմակերպության (ՀԱՊԿ) գագաթնաժողովին:
Կարդացեք նաև
Վերջին ամիսներին, սակայն, ՀԱՊԿ-ում սկսել են ճաքեր ի հայտ գալ:
«Մենք ՀԱՊԿ-ի աշխատանքի հետ կապված խնդիրներ ենք տեսնում,- Երևանում ասել է Պուտինն իր գործընկերներին,- բայց, այնուամենայնիվ, ակնհայտ է, որ այն օգնում է պաշտպանել մեր երկրների ազգային շահերը, ինքնիշխանությունը և անկախությունը»:
Մինչդեռ բոլորը չեն, որ այդ կարծիքին են: «ՀԱՊԿ-ը նախկին Խորհրդային Միությունում իր ազդեցության գոտին պահպանելու Ռուսաստանի միջոցն է, – Politico-ի հետ զրույցում ասել է Լոնդոնի Քինգս քոլեջի միջազգային խաղաղության և անվտանգության ավագ դասախոս Նատաշա Քուրթը: – Բայց իրականում այն թղթե վագր է, այն պարզապես չի ծառայում իր նպատակին: Այն իր պատմությամբ ցույց է տվել, որ պատրաստ չէ միջամտել, երբ իր անդամները կոչ են անում աջակցել, իսկ Պուտինի գործընկեր առաջնորդները խորապես անհանգստացած են Ուկրաինայում նրա զինված ուժերի վատ աշխատանքով, երբ նրանք նախկինում ապավինում էին Մոսկվային՝ որպես իրենց անվտանգության երաշխավորի»:
Չորեքշաբթի օրվա գագաթնաժողովը հյուրընկալողների համար դա խնդիր է, որը նրանք շատ լավ գիտեն: Սեպտեմբերին Հայաստանի վարչապետ Նիկոլ Փաշինյանը պաշտոնապես դիմում ներկայացրեց ՀԱՊԿ-ին՝ խնդրելով քայլեր ձեռնարկել այն բանից հետո, երբ երկրի տարածքում քաղաքներն ու գյուղերը ռմբակոծվեցին հարևան Ադրբեջանի կողմից: Այնուամենայնիվ, Կրեմլը, որ արդեն իսկ ստիպված էր զորակոչ հայտարարել՝ Ուկրաինայում իր հետզհետե աղետալի դարձող պատերազմի դեմ պայքարելու համար, կարծես թե չկարողացավ կամ չցանկացավ ընթացք տալ դրան՝ փոխարենը համաձայնելով դիտորդների խումբ ուղարկել սահման: Այդ որոշման պատճառով բողոքի ցույցի մասնակիցները դուրս են եկել Երևանի փողոցներ՝ կոչ անելով Հայաստանին դուրս գալ դաշինքից:
Նմանապես, կազմակերպության միասնությունը փորձարկվեց սեպտեմբերին Տաջիկստանի և Ղրղզստանի միջև արյունալի սահմանային հակամարտությամբ, որի հետևանքով զոհվեց ավելի քան 140 զինվոր: Ստեղծված իրավիճակի պատճառով Ղրղզստանը չմասնակցեց հաջորդ ամիս անցկացվող «Անխախտելի եղբայրություն» զորավարժություններին:
Միևնույն ժամանակ, Բելառուսի ուժեղ տղա Ալեքսանդր Լուկաշենկոն համաձայնել է Կրեմլի խնդրանքներին, որպեսզի իր երկիրն օգտագործվի որպես Ուկրաինայի վրա հրթիռային և ցամաքային հարվածների արձակման հարթակ, սակայն մինչ այժմ խուսափում է իր ուժերը, այսպես կոչված, հատուկ գործողության մեջ ներգրավելուց: Չորեքշաբթի չնայած որ նա խոստովանեց, որ ՀԱՊԿ-ի ապագան կախված է Ռուսաստանի պատերազմի հաջողությունից՝ ինքը, սակայն քիչ բան է պարտավորվում անել դրան օգնելու համար:
Միևնույն ժամանակ, այն բանից հետո, երբ Ղազախստանի նախագահ Կասիմ-Ժոմարտ Տոկաևն այս տարվա սկզբին հրապարակավ արհամարհեց Պուտինին՝ հրաժարվելով ճանաչել Դոնբասի նկատմամբ Ռուսաստանի ինքնիշխանությունը, Մոսկվայի պետական լրատվամիջոցները նույն զայրույթը թափեցին այդ երկրի վրա, ինչպես որ Կիևի դեպքում: «Հաջորդ խնդիրը Ղազախստանն է, քանի որ հաջորդը այնտեղ կարող են սկսվել նույն նացիստական գործընթացները, ինչպես որ Ուկրաինայում», – այս շաբաթ Ռուսաստանի Առաջին ալիքի եթերում զգուշացրել է մեկնաբան Դմիտրի Դրոբնիցկին:
Գագաթնաժողովում իր գործընկերների կողքին նստած՝ Պուտինը ցանկանում էր համաձայնության հասնել այնպիսի ոչ հակասական հարցերի շուրջ, ինչպիսին Աֆղանստանն է՝ առաջարկելով օգնել՝ զինելու ՀԱՊԿ երկրներին ժամանակակից սպառազինությամբ : «Իմ հարգելի գործընկերներ,- հավելել է նա,- ես Ուկրաինայի մասին տեղեկատվություն կներկայացնեմ առանձին»։
«Պուտինի համար «սառը պատերազմը» (Ռուսաստանը հանդես է գալիս «կայսերական» Արևմուտքի դեմ) ակնհայտորեն ազդում է նրա մտածողության վրա, և նա ՀԱՊԿ երկրներին տեսնում է որպես կրտսեր եղբայրներ այդ նույն պայքարում, որոնց միացել է նրանց ընդհանուր պատմությունը, – ասում է Առաջատար միջազգային հետազոտությունների Ջոնս Հոփկինսի համալսարանի պատմաբան Սերգեյ Ռադչենկոն: – Բայց հարաբերություններն այժմ բոլորովին այլ են: Խորհրդային Միությունը կարող էր հրամայել իր դաշնակիցներին՝ Պուտինը չի կարող որևէ մեկին հրամայել, նա պետք է սիրաշահի իր գործընկերներին և հուսա, որ նրանք կամ կաջակցեն իրեն, կամ ինչ-որ բարեգործական չեզոքության զգացումով հեռու կմնան»:
Տարված Ուկրաինայում իր պատերազմով և չկարողանալով իր գծում պահել նույնիսկ ամենամոտ դաշնակիցներին՝ Կրեմլը կարող էր հույս ունենալ, որ չորեքշաբթի տեղի ունեցած գագաթնաժողովում փոքր, բայց հստակ աջակցություն կստանա: Շատ տեղացիների համար, նույնիսկ նրանց համար, ովքեր ծնվել էին այն Խորհրդային Միության փառքի օրերին, որը Պուտինը ցանկանում է վերստեղծել, գաղափարը, որ նա գլխավորում է արևմտյան ագրեսիայի դեմ կոալիցիան, պարզապես իրականությանը չի համապատասխանում :
«Պուտինն անցանկալի անձ է », – ասում է 64-ամյա Վարտեսը, ով միացել էր Երևանում հավաքված ամբոխին: «Հայաստանն անկախ է. Մենք ընտրել ենք մեր իշխանությունը. Մենք ոչ մի ընդհանուր բան չունենք ոչ ժողովրդավարական պետությունների այս խմբի հետ»։
Պատրաստեց Վիկտորյա ԱՆԴՐԵԱՍՅԱՆԸ
