Քառօրյա պատերազմը ծանր հետեւանքներ ունեցավ Շիրակի մարզի Արթիկի տարածաշրջանի Մեծ Մանթաշ գյուղի համար. գյուղ մտնելուն պես տեսնում ես սեւ ժապավեններով փակցված Մոնթեի, Արմանի ու Արգիշտի անունները: Գյուղապետ Ստյոպա Չոբանյանն էլ մղկտում է՝ ասելով. «Ախր մի փոքր գյուղից երեք զոհ, բա սա լինելո՞ւ բան է»:
Վերջինս մեզ ուղեկցեց Կարմիր խաչի միջազգային կոմիտեի եւ ԵԱՀԿ գործող նախագահի անձնական ներկայացուցչի գրասենյակի միջնորդությամբ հայկական կողմին օրերս հանձնված 25-ամյա լեյտենանտ Արգիշտի Գաբոյանենց տուն: Հայրը՝ Արծվի Գաբոյանը, որն արցախյան պատերազմի մասնակից է, այժմ էլ պայմանագրային զինծառայող է Արցախում, մեծ հպարտությամբ է պատմում որդու հերոսության մասին: Նա որդուն վերջին հրաժեշտը տվել է Թալիշում՝ մարտի դաշտում:
«Գիշերը ժամը 4-ին ես անձնակազմով եղա Թալիշում, ժամը 5-ի մոտ տեսնելով Արգիշտի վաշտի տղաներին, հարցրեցի՝ որտե՞ղ է նա: Արգիշտին գիշերը իր շորերն էր լվացել, երբ այդ դեպքերը եղել են, ձմեռային բաճկոնը չէր հագել, թեթեւ էր հագնված, ըստ երեւույթին մրսել էր, իջել էր տուն, որ շոր հագներ: Եկավ, մի պահ ես մեր տղաների հետ զրուցում էի, տեսա, որ մեկը էշելոնից իր անձնակազմին հանում է, մոտեցա, տեսա՝ Արգիշտիս էր: Ինձ տեսավ, ժպտալով ասաց՝ պա՛, էս ինչի՞ ես եկել: Ասի՝ ես չեմ եկել, գումարտակով ենք եկել, ասեց՝ պա, գյուղն ավիրեցին. ինքը Թալիշը համարում էր իր երկրորդ հարազատ գյուղը:
Հարցրեցի՝ տանը շա՞տ բան է եղել, ինքը Թալիշում վարձով էր ապրում, ասաց՝ ապակիները լրիվ ջարդվել են, ասի՝ պատերազմ է, բա ի՞նչ ես ուզում: Հարցրեցի՝ ապրել հնարավո՞ր է, ասաց՝ հա: Հետո ասաց, որ շտապում է, պիտի գնա դիրքեր, ձախ կողմի վրա դիրքեր կան, որոնք ապրիլի 2-ին վերցրել էին թուրքերը, մեր զինվորները գիշերվա ընթացքում հետ էին վերցրել: Ասեց՝ դե լավ, պա, ես գնացի: Իջավ մի երկու բառ հետը խոսացի, համբուրվեցինք ու գնաց: Հետո հետ դարձավ, ժպտաց, որից հետո թեթեւ քայլերով գնավ անձնակազմի մոտ: Մենք էլ գնացինք մեր տեղը, մեր խրամատները, այնտեղից նայեցի, անձնակազմին տարավ, ոտքով մտան սարերի արանքը ու տեսադաշտից կորավ»:
Կարդացեք նաև
Առավոտյան մարտական գործողություններ են սկսվել, որի ժամանակ զոհվել է դասակի հրամանատար գյումրեցի Հրաչ Գալստյանը: Արգիշտին, իմանալով այս մասին, վեց հոգանոց խումբ է վերցրել ու ուզել է դուրս բերել դասակի հրամանատարի դին: Հայրը՝ Արծվի Գաբոյանը, հեռադիտակով տեսել է սա՝ որդուց գտնվելով երկու կիլոմետր հեռավորության վրա: Անցել է 10 րոպե, սկսվել է ուժեղ հրաձգություն ու դադարել է: Հետո զինվորները Արծվի Գաբոյանին պատմել են, որ լեյնտենանտ Գաբոյանը, իրենց պահելով ավելի ապահով տեղում, հրահանգել է, թե դուք ինձ կրակով պահեք, ես մտնում եմ դիրքեր:
Զինվորները դիրքավորվել են, թուրքերը, զգալով մարդ կա, փորձել են առաջ գալ, զինվորները վերեւից խփել են, թշնամին հետ է քաշվել, Արգիշտին այդ ժամանակ եղել է խրամատում ու այդ ընթացքում վազելով՝ բարձրացել է դիրքեր, հրաձգություն է սկսվել, ու նա մինչեւ վերջին փամփուշտը կրակել է, որից հետո զինվորները չեն տեսել նրան: Նրա մարմինը, հոր ասելով, թշնամին քաշել, տարել է ուրիշ տեղ՝ երկար ժամանակ չտալով: Զինվորները գիշերով երկու անգամ փորձել են դիակները դուրս բերել, սակայն տեսել են, որ լեյտենտատ Գաբոյանի դին չկա: Արգիշտի Գաբոյանի դին հանձնել են ամենավերջում. ադրբեջանական կողմը համոզված է եղել, որ նա կարեւոր բարձրաստիճան զինվորական է ու չեն տվել:
Արգիշտիի հորեղբոր որդին էլ, ուղեկցելով մեզ նրա սենյակ, ցույց տվեց Վազգեն Սարգսյանի անկյունը: Արգիշտին, դիմելով Վազգեն Սարգսյանի ընտանիքին, նկարներ ու նյութեր է ձեռք բերել, որպեսզի Վազգեն Սարգսյանի անվան թանգարան բացի իրենց զորամասում: Ու քանի որ իր նպատակը կիսատ էր մնացել, հարազատները նրա հավաքածուն բերել, տեղադրել են Արգիշտիի սենյակում:
Արգիշտիի ընտանիքը թեեւ ոչ մի պահանջ չունի, սակայն նրանք ապրում են թշվառ պայմաններում՝ ցուրտ, կիսաքանդ մի շենքում, որը առաստաղները մգլած են, պատերը կիսափուլ, ջեռուցել հնարավոր չէ: Նրանք տուն չունեն, գյուղապետից պարզեցինք, որ բնակվում են գյուղի ճաշարանում, «ճաշարան» ցուցանակն անգամ հանված չէ տան վրայից:
Նունե ԱՐԵՎՇԱՏՅԱՆ
