![\"\"](\"https://www.aravot.am/2006/aravot_arm/November/23/p223-4.jpg\")
Ասում է «Հակաստվեր» հասարակական կազմակերպության նախագահ Վագա Ամիրխանյանը
– «Կոռուպցիա» բառն այսօր ամենամոդայիկն է եւ ամենաշատ շահարկվողը: Ինչպիսի՞ն է, ի վերջո, դրա հասարակական ընկալումը:
– Մինչեւ 2003թ. թերթերում գրեթե չէիր տեսնի կոռուպցիա բառը: Թեման մամուլում չէր խրախուսվում, հ/կ-ներում էլ մոդայիկ չէր: 2003-ին Հայաստանի իշխանությունները ընդունեցին հակակոռուպցիոն ռազմավարության ծրագիրը եւ կոռուպցիայի մասին սկսեցին բոլորը խոսել՝ եւ շատ: Ինչ վերաբերում է բուն «պայքարին», ապա ծրագիրը սահմանեց ժամանակացույց՝ ինչ միջոցառումների շրջանակում է այն կիրառվելու, ինչպես մենք՝ հասարակական կազմակերպություններս, պետք է աջակցենք ծրագրի բարելավմանը: Այս առումով որոշ հ/կ-ների, այդ թվում՝ «Հակաստվերը», ընդգրկեցին աշխատանքային խմբեր: Սակայն վերջին անգամ ինձ կանչեցին այս տարվա փետրվարին՝ զանգեցին, զգուշացրին, որ պատրաստ լինենք մոտակա ժամանակներում վերսկսել խմբերի աշխատանքը: Մենք պատրաստ էինք, բայց առայսօր ոչ մի զանգ դեռ չի եղել: Ժամանակին առաջարկություններ տվել էինք եւ վերջ:
– Իրականում ի՞նչ է կատարվում:
– Իրականում կոռուպցիան այն երեւույթը չէ, որ ռեպրեսիվ մեթոդներով արմատախիլ արվի: Ծրագիրն ընդունելուց անմիջապես հետո հայտարարվեց, որ կրթության եւ առողջապահության ոլորտներն ամենակոռումպացվածն են եւ սկսեցին «պայքարել»: Դա ես ձեւական քայլ եմ համարում: «Հակաստվերի» դիրքորոշումը սա էր. պետք է պատճառների դեմ պայքարել: Հիմնական դեղամիջոցներն են. դատական իշխանության իրական անկախությունը, կապիտալի եւ իշխանության սերտաճման կանխումը, հարկային եւ մաքսային ոչ օրինական արտոնությունների վերացումը, միջին խավի ձեւավորումը, վերջապես՝ կոնկրետ խմբերի աշխատավարձերի կտրուկ բարձրացումը: Կտրուկ բարձրացումը ենթադրում է նաեւ պատասխանատվության կտրուկ բարձրացում:
«Առավոտը» վերջերս հրաշալի ներկայացրեց ակադեմիայում դրամաշնորհներ ստանալու պատմությունը: Համոզված եմ, որ այնտեղ կոռուպցիոն ռիսկեր կան: Նվիրատվության գումարները փաստորեն կերել են: Ի՞նչ արվեց, սակայն: Կամ հիշենք Արտաշես Թումանյանի օրինակը: Այլ երկրներում այդ տրամաչափի չինովնիկի նկատմամբ իրավական լուծում կգտնվեր: Չեմ ասում՝ բռնեն, կախեն: Մարդիկ պետք է իմանան խոշոր կոռուպցիոն գործերի մասին: Եվ քանի որ շատ փաստեր թաքցվում են, մարդիկ իրենց հավատն են կորցնում:
– Հարկերի առումով ի՞նչ կարող եք ասել:
– «Հակաստվերը» հարցումներ էր արել բիզնեսի մարդկանց շրջանում: Մենք ուզում էինք իմանալ, թե արդյո՞ք ՀԴՄ-ներ ներդրված են ամենուր: Օրինակ, տոնավաճառներում չկան ՀԴՄ-ներ, այլ կերպ ասած, տոնավաճառներում պտտվող փողերը շրջանցում են բյուջեն: Հակառակ դրան, յուրաքանչյուր վաճառող իր տեղի համար ամսական խոշոր գումար է տալիս տոնավաճառի տիրոջը: Բայց այդ տերը որքա՞ն հարկ է վճարում բյուջե, եթե, իհարկե, ընդհանրապես վճարում է……Ստույգ պատկերը չգիտենք:
Ոչ մեկի համար էլ գաղտնիք չէ, որ խոշոր բիզնեսը սերտաճած է իշխանության հետ եւ դա բնորոշ է ոչ միայն Հայաստանի, այլեւ ԱՊՀ շատ երկրների համար: Այսպիսով, «խաղի» կանոնները շուկայում նույնը չեն «խոշորների» եւ «փոքրերի» համար: Մեզանում դեռեւս չկա իսկապես ազատ շուկա: Եվ դա էլ խոչընդոտում է միջին խավի ձեւավորմանը: