«Աշխարհի ցանկացած ժողովրդի մասին Հռոմի պապի արխիվում կան տեղեկություններ»,- հունիսի 22-ին «Հայելի» մամուլի ակումբում ասաց Ազգային արխիվի տնօրեն Ամատունի Վիրաբյանը:
Ըստ նրա, խնդիրն այն է, որ այդ արխիվում հսկայածավալ տեղեկատվությունը կարգավորված չէ. «Հայոց պատմությունն այնտեղ եւս իր բաց եւ մութ էջերն ունի: Մենք երրորդ-չորրորդ դարից հարաբերվել ենք Հռոմի պապի հետ՝ մինչեւ մեր օրերը: Բայց մեզ ամենից շատ հետաքրքրում են Հայոց ցեղասպանության հետ կապված փաստաթղթերը: Քանի որ Հռոմի պապն աշխարհի գրեթե բոլոր երկրներում ունի իր ներկայացուցիչը՝ դիվանագետի կարգավիճակով, այդպես էր Օսմանյան կայսրությունում եւ ոչ մեկ, ոչ երկու, բազմաթիվ էին նրանք: Սկսած 19-րդ դարից՝ այնտեղ կուտակվել են այդ ներկայացուցիչների հաշվետվությունները, զեկուցագրերը Հռոմի պապին քրիստոնյաների վիճակի մասին Օսմանյան կայսրությունում, այնտեղ քրիստոնյաների հետ հասկացվում են նաեւ հայերը»:
Ամատունի Վիրաբյանն ասաց, որ Ազգային արխիվն ունի արդեն բաց արխիվների պատճենները. «Խնդիրը նրանում է, որ նրանք կա՛մ լատիներեն են, կա՛մ ֆրանսերեն եւ թարգմանության խնդիրներ կան: Եթե ֆրանսերենի թարգմանությունը այդքան էլ բարդություն չի հարուցում մեզ համար, լատիներենի թարգմանությունը խնդիր է: Մենք դժբախտաբար ո՛չ օսմաներեն իմացող գիտենք, ո՛չ էլ լատիներեն, անկեղծորեն ասած, բայց փորձում ենք օգտագործել սփյուռքի եւ մեր ուժերը եւ իրականացնել դրանց թարգմանությունները:
Դա, իհարկե՛, նոր լիցք կհաղորդի Հռոմի պապի այցելությանը Հայաստան՝ որպես առաջին քրիստոնեական երկիր, որպեսզի մենք հնարավորինս օգտագործենք այդ արխիվները: Այդ արխիվի գլուխը Հռոմի պապն է, եւ իր թույլատվությամբ են օգտագործում այդ արխիվները: Նա ամեն մի դիմողին չէ, որ թույլ է տալիս օգտվել»:
Կարդացեք նաև
Ըստ նրա ենթադրության, դեռեւս ոչ բոլոր փաստաթղթերն են ուսումնասիրվել եւ դեռեւս կան շրջանառության մեջ չդրված փաստաթղթեր, որոնք հատուկ Հռոմի պապի թույլտվությամբ կարող են դրվել շրջանառության մեջ. «Ուղղակի արկղերի վրա գրված է չբացել, Հռոմի պապի կնիքը դրված է եւ փակ վիճակում են, եւ ոչ ոք չգիտի, այդ արկղերի մեջ ինչ փաստաթղթեր են պահպանվում: Դեռեւս հսկայական քանակությամբ փաստաթղթեր փակ են»:
Ամի ՉԻՉԱԿՅԱՆ
