Ինձ ճանաչողներն գիտեն, որ ես չեմ սիրում դրսևորել ծայրահեղ կապվածություն տիտղոսների նկատմամբ, հնչեցնել հեղինակավոր բառեր, որոշակի բարոյական, հոգևոր առաջնորդական պաշտոններին անվանակոչելու: Միգուցե դա իմ խառնվածքն է, չեմ սիրում ուռճացնել մարդկանց ավելի բարձր պաշտոններում, ինձ անհանգստացնում էր, երբ լսում էի, որ ինչ-որ մեկը բեմից փայլուն բառեր է օգտագործում հեղինակությունը հարգելու միտումով, իհարկե, յուրաքանչյուրն ազատ է անել այնպես, ինչպես ցանկանում է կամ հարմար գտնում: Երբ լսում եմ որոշակի տոնով շեշտված և ընդգծված արտահայտություններ, ինչպիսիք են «Վեհափառ Հայր», սա ինձ մղում է ինչ-որ չափով գրգռված զգալ, սա ինձ դա արհեստական, նույնիսկ սնոբական քաղքենիական չափազանցություն է թվում։
Այս մոտեցումը կապված է ոչ միայն հոգևոր առաջնորդության հետ, երբ ես աշխատում էի Լիբանանի խոշոր կորպորացիաներում, երբ 200 գործատուներից գրեթե բոլորը սկսեցին ուռճացնել իրենց «հիացմունքը» մասնաճյուղի ղեկավարի նկատմամբ, կեղծավոր գովասանքներով նրա զորության և «պրագմատիկ հատկությունների» վերաբերյալ: Ես այս սնոբ, կեղծ արհեստական կեղծավոր քծնումը չափազանց հրահրիչ համարեցի, և վստահ եմ, որ այս ամենն ինձ դարձրեց այն, ինչն եմ այսօր, աշխարհիկ սոցիալիստ, ով պնդում էր իր հարգանքը պահել անկեղծության սահմանների մակարդակում: Ուստի այս ամենը նախապես ասում եմ նրանց համար, ովքեր կշտապեն ինձ մեղադրել Հայ Քրիստոնեական Առաքելական Եկեղեցու կույր մոլեռանդ կողմնակից լինելու մեջ, «անհատի պաշտամունքի» աստիճան:
Ինչ վերաբերում է 2023 թվականի վերջին օրվան, ապա այն, ինչ մենք մինչ այժմ լսել ենք, ներկայիս իշխանությունների թիմը կարծես թե հրաժարվել է փակել այդ տարվա վերջին գլուխը, պնդելով նախքան ժամացույցի 24:00 խփելուն վերջին վիճահարույց անակնկալը մատուցելը -փակելու 2023-ի վիճահարույց հակասությունների այդ առատ էջը: Ողբերգություններով ու սպառնալիքներով լի երկրում տոնելու համար ծախսված միլիոններ, օտարերկրացիներով լի Երևանի կենտրոնը, որպեսզի ստանձնեն աշխատատեղերը, թվում էր, թե 2023-ի դեկտեմբերյան անակնկալները հասան իրենց գագաթնակետին և հանկարծ սկսեց շշնջալ նոր սկանդալ, նոր միջադեպ։ Իսկ Հայաստանի Հանրային հեռուստաընկերությունը կարծես թե փորձեց կաշկանդել եւ հեռացնել Հայ Առաքելական եկեղեցու հոգևոր ղեկավարի ամենամյա հոգևոր ուղերձի ուշադրության կենտրոնում։
Հիմա ոմանք փորձեցին դիմել անհեթեթ դեմագոգի՝ փորձելով վիճարկել, ավանդական ձևով, որ ներկայիս իշխանությունները վարվում են ամեն անգամ նույն խորամանկ մարտավարությամբ, փորձելով փոխել այս թեմայի առանցքը, անձնական մակարդակով հարձակվելով կաթողիկոսների վրա։ Մեղադրելով այս քայլը դատապարտողներին «կոռումպացված հոգևոր առաջնորդին» աջակցելու «հանցանքով»: Սա ազնիվ մարտավարություն չէ, մենք այստեղ չենք քննարկելու կաթողիկոսների պորտֆելը կամ պրոֆիլը, ոչ էլ պաշտպանելու կամ դատապարտելու նրա ճանապարհը, մենք խոսում ենք սկզբունքի մասին։ Պարզապես հետևելով պարոն վարչապետ Փաշինյանի ընթացքին և օրեցօր իր ժողովրդականության նվազմանը աննախադեպ մակարդակին (9% Երևանի քաղաքապետարանի ընտրություններում), այս քայլը բազմաթիվ հարցեր է առաջացնում, որոնց պետք են պարզաբանումներ հայաստանյան հասարակական դաշտում և հասարակական կարծիքում – քաղաքական/ազգային սպեկտրում։
Կարդացեք նաև
Վարչապետը մի քանի ամիս առաջ տարօրինակ ապշեցուցիչ հայտարարություն արեց. Ամենայն Հայոց Կաթողիկոսը կոչ է անում Փաշինյանին հրաժարական տալ. Փաշինյանն իրեն Աստծու հետ է համեմատում (22 ապրիլի 2023թ.). «Եթե եկեղեցին վատ հարաբերություններ ունի իշխանության հետ, նա վատ հարաբերություններ ունի Աստծո հետ»: Հիմա սա շատ մտահոգիչ հարցեր է առաջացնում, արդյոք վարչապետը անձնական վենդետա է կիրարկում Կաթողիկոսի դեմ, պարզապես որովհետև նա ընդդիմանում է իրեն, և առավել մտահոգիչն այն է, արդյոք վարչապետը հասել է այն փաստերի հերքման զգացողությանը, որ իր ժողովրդականությունը գրեթե վերացել է, և նա չի կարող հանդուրժել անգամ իր հետ բարոյական մակարդակով մրցակից հոգևոր առաջնորդության գոյությունը, հետևաբար փորձում է խարխլել հոգևոր առաջնորդի իմիջը, ուզո՞ւմ է այդ բարոյական դիրքը ստանձնել իր քաղաքական ղեկավար դիրքի կողքին։
Բայց մի շատ պարզ դիտարկմամբ, նրա թիմը չէր գիտակցո՞ւմ դրա հետևանքն ու արդյունքը։ Որ այս քայլով կաթողիկոսը գործնականում օգուտ քաղեց գրեթե բոլոր մակարդակներում, մարդիկ լսեցին, որ փորձեր են արվել քողարկել և թաքցնել այս ելույթը, ուստի հազարավոր մարդիկ դիտեցին կաթողիկոսի ելույթը այլընտրանքային լրատվամիջոցներով, ծրագիրը հակադարձեց, այն տվեց հակառակ էֆեկտը, և Կաթողիկոսը հերոսացավ առայժմ վարչապետի կողմից հրահրվող հայերի մեծ մասի մոտ, դա համերաշխություն ու աջակցություն ու գրկախառնություն ստեղծեց կաթողիկոսի նկատմամբ, մարդիկ «իննատու» ի հեճուկս վարչապետին դիտեցին ու տարածեցին նրա ելույթը։ Հնարավոր է նաև այլ տպավորություն․ վստահ եմ, որ հայ հասարակական կարծիքի և քաղաքական սպեկտրի ներսում շատերն անհանգստանում են նաև, որ կարող է այլ շարժառիթ լինել, քանի որ և՛ Էջմիածնի, և՛ Կիլիկիայի կաթողիկոսների ելույթն այժմ ուշադրություն է գրավել, և Կիլիկիայի կաթողիկոսը հայկական սփյուռքում այժմ գրեթե միակ հստակ ուժն է, ով ունի շատ լավ կայացած կառուցվածքային հիմք, հայկական սփյուռքի դե ֆակտո Հայ Առաքելական եկեղեցին, Մեծն Տան Կիլիկիոյ Պատրիարքարանը և նա այժմ հայոց ազգային դատի պաշտպանության փաստացի արդյունավետ ջատագովն ու ախոյանն է, ով դեմ է պաշտոնական Երևանի քաղաքականության: Հնարավոր է թե Երկու հոգևոր առաջնորդներ անընդհատ նշում են մի բառ, վերնագիր, որը կարող է անհանգստացնել Երևանի կառավարությանը, «Արցախ» բառը և խոսում են այն մասին, որ հայերը վերադարձնելու են Արցախը ազգին, կարո՞ղ է արդյոք, որ Երևանի կառավարությունը մտահոգվում է, որ դա կարող է հրահրել Բաքվին և խաթարել Երևանի ծրագրերը, ովքեր կարծես շտապում են վերջնական համաձայնության գալ Բաքվի հետ, որտեղ Հայաստանի հանձնումն ավարտված է և վերջնական։
Հնարավո՞ր է, որ մենք ականատես լինենք մի կողմնորոշման հանրապետության ներսում, մի մոտեցում, դիտարկելու այնպիսի արտահայտություններ, ինչպիսիք են, «Արցախ, Արարատ, Նժդեհ, Հնչակյան 20 կախաղաններ, Զորավար Անդրանիկ», Թեհլիրյանի արձանը և Հնչակյան առաջնորդ Սաբահ Գուլյանի «պատասխանատուի» նման գրքերի հրատարակությունները տաբու և դրանք փոխարինենք, օրինակ, Թուրքիայի խորհրդարանի նախկին պատգամավոր Փայլանի գաղափարներով, ով որակում է «Արցախի անկախության հայկական պահանջը մաքսիմալիստական արարք, ինքնավարությամբ բավարարվելու փոխարեն»:
Հնարավո՞ր է, որ երկու հոգևոր առաջնորդների ելույթները, որոնք անընդհատ հիշատակում են Արցախը, չեն տեղավորվում «խաղաղության և ներդաշնակության» ծրագրի մեջ, ուստի Երևանը չի ցանկանում սադրել Բաքվին։ Բայց միշտ կա այս անպատասխան հարցը, թե ինչու է «Քաղաքացիական պայմանագրով» ձևավորված կառավարությունն այդքան ոգևորված եւ խանդավառ մեր թշնամաբար տրամադրված հարևանների հետ «հաշտեցման, խաղաղության և համերաշխության» գաղափարով, բայց իր սրտում չի գտնում հնարավորություն անգամ կես ջանք գործադրելու, դրան ընդդիմացող ներհայկական ուժերի նկատմամբ նույն մակարդակի հանդուրժողականություն ցուցաբերելու: Այս դեպքի առնչությամբ ես դիմել եմ հայ ազգային-հասարակական գործիչ Հարութ Սասունյանին, նա մեկնաբանություն ուներ: «Փաշինյանն այնքան անհանդուրժող է իրեն ընդդիմացողի նկատմամբ, որ նույնիսկ պատրաստ է վիրավորել Ամենայն Հայոց Կաթողիկոսին միայն այն պատճառով, որ Կաթողիկոսը նախկինում նրան քննադատել է։ Սա ևս մեկ անգամ ապացուցում է, որ Հայաստանում խոսքի ազատություն և ժողովրդավարություն չկա»,- ասել է «Կալիֆոռնիա Կուրիեր» թերթի հրատարակիչ Հարութ Սասունյանը։
Պետրոս ՄԱՆՈՒԿՅԱՆ
ԲԼՈԳԵՐ
Այստեղ իհարկե նիկոլի հիշաչարության գործոնը կա, բայց Հայ Առաքելական եկեղեցին իրեն ավելի շատ խանգարում է որպես հայապահպանության կայուն և ամուր գաղափարախոսության ինստիտուտ, որը մերկացնում է նիկոլի ապազգային աճպարարությունների դատարկությունը։