ԵՎՐԱԴԱՏԱՐԱՆՈՒՄ «Ա1+»-Ի ՀԱՂԹԵԼՈՒ ՇԱՆՍԵՐԸ ՄԵԾ ԵՆ Վերջերս Երեւանում էր «Արտիկլ 19» միջազգային կազմակերպության իրավական ծրագրի ղեկավար Թոբի Մենդելը: Ներկայացնում ենք նրա հետ հարցազրույցը։ – «Ա1+» հեռուստաընկերության տնօրենի եւ փաստաբանի հետ քննարկել եք Եվրադատարանում հեռուստաընկերության գործը: Գործը շահելու համար կա՞ն բավարար իրավական հիմքեր: 172 Կարծում եմ, առնվազն 3 հիմք կա: Առաջինը՝ օրենքի հիման վրա ստեղծված հեռուստառադիոընկերության ազգային հանձնաժողովն անկախ չէ: Ակնհայտ է, որ օրենքը չի երաշխավորում հանձնաժողովի անկախությունն իշխանություններից, ինչը հակասում է միջազգային չափանիշներին, Եվրախորհրդի հանձնարարականներին: Երկրորդ հիմքն այն է, որ մրցույթում «Ա1+»-ի դեմ եղել է կողմնակալ վերաբերմունք: Իմ ստացած բոլոր տեղեկությունները սա են փաստում: Մրցույթի ցանկացած մասնակցի հանդեպ կողմնակալ վերաբերմունքն անօրինական է: Երրորդ փաստարկը բավականին հետաքրքիր է. «Ա1+»172ին զրկելով լիցենզիայից, փաստորեն, մարդկանց զրկել են կարեւոր ձայնից: Սա շատ հայտնի փաստարկ է եւ միայն «Ա1+»172ի դեպքի համար չէ: Մարդիկ պետք է բազմազան լրատվություն ստանալու հնարավորություն ունենան: Եթե այս փաստարկները ճիշտ ներկայացվեն Եվրադատարանում, գործը շահելու մեծ հնարավորություն եմ տեսնում: Եվրադատարանում ներկայացված փաստարկները պետք է տարբերվեն ազգային դատարաններում ներկայացվածներից: Վերջիններս հիմնվում են ազգային օրենսդրության վրա: Կարեւոր է, որ գործի հիմնական շեշտը դրվի մարդու իրավունքների խախտման փաստի վրա: – ՀՀ քրեական օրենսգրքի 131 եւ 132 հոդվածներով զրպարտության եւ վիրավորանքի համար նախատեսված է քրեական պատասխանատվություն։ Ինչպես նաեւ զրպարտության համար այլ պատժատեսակների հետ միասին նախատեսված է ազատազրկում: Սա բխու՞մ է խոսքի ազատության միջազգային չափանիշներից: 172 Այն երկիրը, որտեղ ազատազրկում են զրպարտության ու վիրավորանքի համար, ժողովրդավարական չի կարող համարվել: Քրեական զրպարտությունը դեմ է միջազգային չափանիշներին, ոչ մի երկիր չպետք է ունենա զրպարտության եւ վիրավորանքի համար քրեական պատասխանատվություն սահմանող դրույթներ: Եվրադատարանի կայացրած մի շարք որոշումները եւս հստակորեն սա են մատնանշում: Մենք բացարձակապես դեմ ենք ազատազրկմանը: Պատվի, արժանապատվության ոտնահարումը մասնավոր, քաղաքացիական գործողություն է: Եթե վիրավորում եմ ձեզ, եթե կեղտոտ կարծիք եմ հայտնում ձեր մասին, սա իմ եւ ձեր միջեւ խիստ մասնավոր հարց է: Դուք կարող եք փոխհատուցում պահանջել ինձնից: Այստեղ վտանգված չէ հասարակական շահը: Գիտեմ, որ Հայաստանում վերջին տարիներին զրպարտության համար չի կիրառվել ազատազրկում, բայց դա չի նշանակում՝ այն երբեւէ չի կիրառվի: – Օրենսգրքի հեղինակների հիմնական պատճառաբանությունն այն է, որ անհնար է հաշվարկել բարոյական վնասի չափը: Հետեւաբար քաղաքացիական կարգով գործի քննության արդյունքում հնարավոր չէ փոխհատուցել մարդու կրած բարոյական վնասը: 172 Խոսքի ազատության եւ մարդու պատվի, արժանապատվության պաշտպանության իրավունքները հավասարակշռելու համար ամենեւին քրեական պատասխանատվության անհրաժեշտություն չկա: Բոլոր այն երկրներում, որտեղ չի գործում քրեական պատասխանատվություն զրպարտության համար, բավարար չափով պաշտպանված են մարդկանց պատիվն ու արժանապատվությունը: Դուք պետք է կիրառեք նվազագույն խիստ պատիժներ: Մենք նախապատվությունը տալիս ենք հարցի նյութական լուծմանը: Փոխհատուցման չափը որոշելիս պետք է հաշվի առնել նաեւ տվյալ երկրի տնտեսական վիճակը: Չափը կարող է կախված լինել նաեւ պատասխանողի վարքագծից: Այսինքն՝ մարդուն զրպարտել կամ վիրավորել են դիտավորյա՞լ, թե՞ անզգուշորեն, անփութության հետեւանքով: Մի բան, սակայն, հստակ է. խոսքի ազատության իրավունքի երաշխիքը պետք է սահմանափակի փոխհատուցման չափը: – Դուք ծանոթ եք նաեւ Հայաստանի «Տեղեկատվության ազատության մասին» օրենքի նախագծին: Ի՞նչպես եք գնահատում այն: 172 Կարծում եմ՝ հաջողված նախագիծ է: Միայն մի քանի կարեւոր խնդիրներ կան, որոնք խորհուրդ կտայի անպայման հաշվի առնել: Նշեմ, որ ամենեւին պարտադիր չէ նման օրենք ունենալը, բայց այն լուրջ երաշխիք է մարդու տեղեկություն ստանալու իրավունքի պաշտպանության համար: Հայաստանի կառավարության համար դժվար կլինի շարունակ հրաժարվել նման օրենք ընդունելուց, քանի որ այսօր արդեն բազմաթիվ երկրներ ընդունել են «Տեղեկատվության ազատության մասին» օրենքներ։ ՇՈՒՇԱՆ ԴՈՅԴՈՅԱՆ www.hetq.am
