Հայաստանում կալանված իրանցիները հիմնականում մեղադրվում են մաքսանենգ ճանապարհով թմրանյութ և հոգեմետ նյութեր երկիր բերելու ու նաև Հայաստանի վրայով արտահանելու համար. քիչ տոկոս են կազմում նաև այլ հանցատեսակները՝ ծանր հետևանքներով ավտովթար, խարդախություն և այլն:
Իրանի Իսլամական Հանրապետության խնդրանքով Հայաստանը հիմնականում արտահանձնում է իրանցի այն կալանավորներին, որոնց ազատազրկման դատական վճիռն արդեն օրինական ուժի մեջ է մտել (կալանավորի համաձայնությունը նախապայման է): Արտահանձնումն հիմնականում կատարվում է միակողմանի, քանի որ մինչ այժմ Իրանում կալանավորված Հայաստանի քաղաքացու դեպք մեզ հայտնի չէ: Անցնող հինգ տարվա ընթացքում մոտ քառասուն իրանցի կալանավոր է հանձնվել Իրանի իշխանություններին. այժմ Հայաստանում պահվում են մոտ 70 իրանցի կալանավոր, որոնցից տասը կին են:
Իրանական պաշտոնական աղբյուրների համաձայն, հարևան և հեռավոր երկրներում բանտարկված իրանցիների հիմնական հանցանքը թմրանյութի մաքսանենգ տեղափոխումն է: Այդ բանտարկյալների թիվը մոտենում է չորս հազարի, որոնց մեծ մասը բանտարկված են Թուրքիայում, Թուրքմենիայում, Արաբական Միացյալ Էմիրություններում, Մալազիայում և Թայլանդում: Իրանի Արդարադատության նախարարության միջազգային հարաբերությունների բաժնի հաղորդման համաձայն՝ նախորդ երկու տարվա ընթացքում Թուրքմենիայից Իրանին է արտահանձնվել 283 կալանավոր, Վրաստանից՝ 101 (80 տղամարդ և 21 կին), Թայլանդից 54, Քուվեյթից 29, Ադրբեջանից 19 և չորս կալանավոր Հայաստանից: Այդ ընթացքում Իրանն արտահանձնել է չորս թուրքմեն և մեկ ադրբեջանցի կալանավոր: Իրանում բանտարկված արտասահմանցինը հիմնականում Աֆղանստանից են (հինգ հազար հոգի, ընդհ. թվի 92%-ը):
COVID- 19 համաճարակի պատճառով Իրանը նոր թափ հաղորդեց արտասահմանում կալանված իր քաղաքացիներին հայրենիք տեղափոխելու համար: Երևանում ևս Իրանի դեսպանն այս թեմայով քննարկումներ ունեցավ ՀՀ Բարձրագույն Դատական Խորհրդի նախագահ Ռուբեն Վարդազարյանի և ՀՀ Արդարադատության նախարար Ռուստամ Բադասյանի հետ: Անհամբեր են նաև այստեղ կալանված իրանցիները. դա ունի մի շարք պատճառներ՝ընտանիքից հեռու լինել, ֆինանսական և հոգեբանական հարցեր, բայց ամենակարևորը Հայաստանի դատարանների ծանր պատժաչափը: Իրանցի կալանավորները հույսով են հայրենիք վերադառնալով կպակասի նրանց ազատազրկման ժամկետը:
Կարդացեք նաև
Վերջերս թագավարակի տարածման, դատավարությունների հաճախակի ձգձգման ու նաև պարսկերենի թարգմանչի պակասի պատճառով շատացել է նաև իրանցի կալանավորների դժգոհությունը: ՀՀ օրենքի համաձայն՝ հայ-իրանական Մեղրի անցակետում բացահայտված թմրանյութի մաքսանենգության գործը քննվում է պատկան մարզի, այսինքն` Սյունիքի դատարաններում ու պատկերացրեք կորոնավիրուսի պայմաններում կալանավորների և հատկապես պարսկուհիների Աբովյանի կանանց գաղութից Գորիս կամ Կապան փոխադրելու բարդությունները և դատախազների, փաստաբանների ու թարգմանիչների ներկայության ապահովումը: Որոշ գործեր ևս քննվում են Երևանում կամ հանցանքի բացահայտման այլ վայրերում:
«BBC persian»ն այս տարվա հունիսի 30-ին ցուցադրեց Նուբարաշենի քրեակատարողական հիմնարկից ստացած մի տեսագրություն, որն ուղարկել էր իրանցի մի կալանավոր: Կալանավորը դժգոհում էր իրենց պահման պայմաններից և դատավարության ձգձգումներից ու հայտարարում է իրանցի 30 կալանավորի հացադուլի մասին:
تعدادی از ایرانیان زندانی در ارمنستان در اعتراض به وضعیت خود 'از ۲ تیر ۱۳۹۹ اعتصاب غذا کردهاند'آنها در پیامهایی که به بیبیسی فارسی فرستادهاند میگویند از بلاتکلیفی و شرایط سختی که دارند خسته شده و دیگر طاقت ندارند.جزئیات بیشتر را در گزارش دیجیتال سیامک محیطزاده ببینید
Gepostet von BBC News فارسی am Dienstag, 30. Juni 2020
Հայաստանում Իրանի դեսպանության հյուպատոսության բաժինը հաջորդ օրն արձագանքեց Բի Բի Սի-ի լուրին և հայտնեց, որ իրանցի կալանավորների հարցը գտնվում է իրենց ուշադրության կենտրոնում:
Իրանցի կալանավորների ազատազրկման վայրերում պահպանությունը ՀՀ կառավարության համար ծախսատար է, բայց միաժամանակ ունի զսպող հանգամանք. Հայաստանը, ինչպես նաև Իրանի մյուս հարևան երկրներն իրանցի մաքսանենգների հիմնական երթուղիներից են և այդ անձանց սև գործի հնարքները դեռ աստիճանաբար կատարելագործվում են: Մաքսանենգ ճանապարհով Հայաստան թմրանյութ ներմուծած հանցագործները հիմնականում պահանջում են արագացված դատավարություն, ընդհանուր իրավասության դատարանի վճիռը չեն բողոքարկում, որպեսզի օր առաջ կարողանան արտահանձնվեն ու թերևս իրենց հայրենիքում պատժի մեղմացում ստանան: Որոշ դեպքերում ՀՀ դատախազությունն ինքն է բողոքարկում ընդհանուր իրավասության դատարանի վճիռը և ավելի ծանր պատժաչափ է պահանջում: Հայաստանի արդարադատության համակարգի դանդաղկոտության պատճառը գոնե մաքսանենգների դեպքում՝ թերևս հասարակության համար դրանց վտանգի բարձր աստիճանը զսպելու տրամաբանությունից է բխում:
Տիգրան ԴԱՎԹՅԱՆ
