Հայաստանում և տարածաշրջանում «Իսկանդեր-Է»-ի ու «Սկադ»-ի ռազմաքաղաքական նշանակության մասին խոսելը դեռ վաղ է: Այն, որ ռազմական այս հսկաների ներկայությունով երկար չկարողացանք ուրախանալ, այլևս իրողություն է. Հայաստանի անկախության տոնին նվիրված զորահանդեսից ընդամեն մի քանի օր անց ղարաբաղա-ադրբեջանական հակամարտ զորքերի շփման գծում թշնամու դիպուկահարի կրակոցից մահացու հրազենային վիրավորում ստացավ 19-ամյա զինծառայող Սևակ Խաչատրյանը: Ո՛չ «Իսկանդեր-Է»-ն և ո՛չ էլ «Սկադ»-ը սահմանին կանգնած մեր զինվորի անվտանգության երաշխավորը չեղան. թշնամին գործի էր դրել դարանակալած դիպուկահարի սուր աչքը…, իսկ վերջին մի քանի օրերին առաջնագծում իրավիճակը կրկին սրվել է: Հիմա՝ ոչ այդ մասին:
Ապրիլյան քառօրյա պատերազմից հետո մեր ենթագիտակցության ու հայացքների մեջ շատ բան փոխվեց: Վերափոխվեց նաև հայի իրական կերպարի ընկալումը միջազգային հանրության կողմից. հայրենիքի համար օրհասական պահին աշխարհասփյուռ հայության համախմբումը հստակ ընդգծեց հավաքական հայի դիմագիծը՝ ցավը նրան բռունցք է դարձնում: Ծանր է, սակայն հետապրիլյան օրերին մեր զինվորների կյանքի ու արյան գնով բացահայտեցինք նաև ինքներս մեզ. մեր շարքերում քիչ չէ հայի այն տեսակը, որը կարող է խրամատում կանգնած զինվորի թիկունքում սելֆի անել, կամ տեսանկարահանվել և, այն տարածելով, ինքնախաբեությամբ տպավորություն ստեղծել, թե աջակցություն է ցուցաբերել հայ զինվորին:
Սա, թերևս, չարյաց փոքրագույնն է: Հայկական որոշ հեռուստաընկերություններ ու լրատվական կայքեր ապրիլյան քառօրյա պատերազմում զոհված զինծառայողներին և վերջին մի քանի ամիսներին ծառայության ընթացքում տեղի ունեցած ողբերգական միջադեպերին անդրադառնալիս, կամ զոհված զինծառայողների ընտանիքներին նյութական աջակցություն ցուցաբերելու փաստերը լուսաբանելիս, բառի ողջ իմաստով, հատում են բարոյականության սահմանը: Այդ դեպքերը բազմաթիվ են. Տավուշի մարզի սահմանամերձ գյուղերից մեկի զոհված պայմանագրային զինծառայողի ընտանիքին նյութական օժանդակություն ցուցաբերելուց հետո, սևազգեստ մորը` արցունքն աչքերին, զոհված որդու մանկահասակ զավակները փեշերից կախ, տեսախցիկի առաջ քանիցս իրենցից շնորհակալություն հայտնել տվեցին:
Եվ ինչպե՞ս չասես՝ մանրապճեղ տականքներ…
Կարդացեք նաև
Առողջ բանականությունից վեր է որոշ լրատվական կայքերի աշխատոճը. զինվորի մահվան մասին ռեպորտաժ պատրաստելու համար տեսախցիկով մտնում են այն սենյակը, որտեղ զինվորի աճյունն է, նկարահանում են զավակի կորուստը ողբացող ծնողներին ու սգացող հարազատներին, և այդ կադրերը հրապարակում: Թե նյութը հոգեբանական ի՞նչ ազդեցություն կունենա, դա նրանց չի հետաքրքրում, միայն թե ապահովեն դիտումների քանակը, ինչ գնով էլ լինի, թեկուզ՝ որդեկորույս մոր արցունքների հաշվին: Անգամ զոհված զինվորի լուսանկարը ցույց չեն տալիս, ինչպես եղավ Սևակ Խաչատրյանը մահվանն անդրադարձի տեսանյութում:
Պետք չէ հակադարձել, թե արդի աշխարհը դա թույլ է տալիս՝ խոսքի ազատություն է: Աշխարհի ցինիզմն ու սադիզմը մեր ժողովրդի պարանոցին մի՛ փաթաթեք:
Հայաստանյան ոչ մի հեռուստաընկերություն և լրատվական կայք այսօր անմասն չէ պատկան մարմինների վերահսկողությունից: Ուստի, ՀՀ Պաշտպանության նախարարությունը պետք է քայլեր ձեռնարկի, որ ՀՀ օրենսդիր մարմինը օրենք ընդունի, ըստ որի՝ արգելել զոհված զինվորի հոգեհանգստի և հուղարկավորության տեսարանները լուսաբանել, կամ անդրադառնալ մասամբ՝ չֆիքսելով հոգեբանական ծանր պահերը: Եվ օրենքի ուժով խստագույնս արգելել զոհված զինվորի ընտանիքին ցուցաբերած նյութական աջակցության մասին նյութեր հրապարակել:
Չափորոշիչները, որոնք ամրագրված չեն օրենքի ուժով, դրանք արգելված չեն բանականության ընկալումով՝ էթիկայի սահմաններում:
Լրատվական ի՞նչ կառույց ուզում է լինի, ո՞վ ուզում է նրա թիկունքին կանգնած լինի, այդ լրատվական կառույցն իրավունք չունի՛ զոհված հայ զինվորի մոր արցունքով ինքնահաստատման ճանապարհ հարթի: Դա սրբապղծություն է:
Արժանապատվության զգացումն ու գիտակցումը ամենամեծ ձեռքբերումն է, որ կարող է մարդը երբևէ ունենալ:
Ջեմմա ԲԱՂԴԱԴՅԱՆ
